دلایل چرخش سیاستهای ترکیه در منطقه

آذر مهدوان: گام‌های آنکارا در راستای عادی سازی روابط با قاهره، ریاض و تل آویو نشان از فصل جدید در مناسبات سیاسی ترکیه در منطقه است. انزوای ترکیه در چند سال اخیر در منطقه و به خصوص در مدیترانه شرقی، ترکیه را مجبور به تغییر برخی رویکردهایش کرده است که در این میان ازسرگیری روابط ترکیه و مصر قابل تأمل است.

حزب عدالت و توسعه سال‌ها به عنوان حزب حاکم از در حمایت از اخوان مسلمین وارد می‌شد و حتی به خاطر همین رویکرد روابط پر تنشی را با مصر تجربه کرده بود. اما سوال اصلی این است که سیاست آتی این حزب مقابل اخوان المسلمین چگونه خواهد بود و از طرفی آغاز روند عادی سازی روابط با عربستان سعودی، مصر و رژیم اسرائیل این سوال را به ذهن می‌آورد که آیا کشور بعدی می‌تواند سوریه باشد؟

در خصوص تحرکات اخیر در سیاست خارجی ترکیه در منطقه گفتگویی را با «باریش دوستر» عضو هیئت علمی دانشگاه مرمره ترکیه انجام داده است که در ادامه از نظر می‌گذرد:

* اخیراً تحرکاتی در روابط خارجی ترکیه مقابل عربستان، مصر و رژیم اسرائیل، جهت عادی سازی روابط مشاهده می‌شود. از منظر برخی تحلیلگران این اقدام در راستای خروج از انزوای حزب حاکم ترکیه در مدیترانه شرقی است. تحلیل شما از این موضوع چیست؟

ترکیه سال هاست که در مدیترانه شرقی در انزوا به سر می‌برد. دلیل انزوای ترکیه در این بستر دریایی، هم به سیاست‌های اتخاذ شده از سوی دولت آنکارا و هم به سیاست ضد ترکیه‌ای دولت یونان و قبرس جنوبی که در کنارشان اسرائیل، امپریالیسم آمریکا و اتحادیه اروپا و مصر قرار گرفته‌اند مربوط است.

از طرفی جبهه‌ای که علیه ترکیه ایجاد شده است از سوی عربستان سعودی و شیخ نشینان حاشیه خلیج فارس، حمایت می‌شود. به همین دلیل تلاش ترکیه برای توسعه روابط خود با مصر، عربستان و رژیم اسرائیل مورد توجه است.

* دلایل و اهداف ترکیه از برقراری روابط دیپلماتیک با مصر چه بود است؟ آیا این موضوع تأثیری در سیاست آتی ترکیه مقابل مصر به خصوص اخوان المسلمین خواهد داشت؟

هر چند ترکیه خیلی دیر اقدام به توسعه روابطش با مصر کرد اما این اقدام گامی مثبت است. تعییر رویکرد ترکیه مقابل مصر، از انزوای آنکارا در منطقه نشأت می‌گیرد.

مواضع ترکیه مقابل گروه اخوان المسلمین موجب متشنج شدن روابط آنکارا و قاهره شد. می‌توان گفت که تغییر سیاست ترکیه مقابل مصر نشان از شکست اخوانی گری در سیاست خارجی آنکارا است.

*با آغاز جنگ داخلی در سوریه روابط آنکارا و دمشق دستخوش تنش‌های بسیاری شد. سیاست کنونی حزب عدالت و توسعه مقابل سوریه را چگونه تحلیل می‌کنید. آیا با آغاز روند تماس‌های سیاسی ترکیه با مصر و عربستان این احتمال وجود دارد که روابط آنکارا و دمشق در آینده نزدیک از سر گرفته شود؟

ترکیه سال هاست که در سیاست خود مقابل سوریه اشتباه کرده است. تلاش برای کنار گذاشته شدن بشار اسد و در نتیجه دخالت در امور داخلی سوریه اشتباهی بزرگ از سوی آنکارا بود.

آغاز روند آستانه و همکاری روسیه، ترکیه و ایران در حل بحران سوریه تا حدی سیاست ترکیه مقابل سوریه را تغییر داد. اما سیاست ضد سوری دولت آنکارا همچنان ادامه دارد. در چند سال اخیر اخباری در خصوص دیدار مقامات سیاسی و اطلاعاتی دو کشور را شنیدیم.

همچنین حدود ۵ میلیون سوری در ترکیه زندگی می‌کنند که یک بار بر دوش ترکیه است. این کشور با سوریه ۹۱۱ کیلومتر مرز مشترک دارد لذا باید به طور مستقیم روابط سیاسی خود را با دمشق از سرگیرد.

ترکیه باید از استقلال و حاکمیت سوریه حمایت کند. با آغاز سیاست عادی سازی روابط از سوی ترکیه با مصر و عربستان احتمال همین سیاست مقابل سوریه نیز وجود دارد.

*اخیراً رئیس جمهور ترکیه در برخی سخنانشان نسبت به گذشته بیشتر بر موضوع برداشتن تحریم‌های ایران تاکید دارد. شما این موضوع را چگونه تحلیل می‌کنید؟

آمریکا یک دولت امپریالیستی است. آمریکا در مقامی نیست که حتی بخواهد در مورد دموکراسی و حقوق بشر سخن بگوید. برای همین همه دولت‌ها باید خواهان لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران باشند. بنده معتقدم که تمامی کشورهای منطقه باید در مقابل آمریکا با یکدیگر همکاری نزدیک داشته باشند.