هدف از چرخش سیاست عربستان سعودی درقبال پرونده دمشق
اظهارات اخیر وزیر خارجه عربستان سعودی درباره پرونده سوریه بیانگر نوعی انعطاف و چرخش در سیاست ریاض در قبال دمشق است که به اعتقاد ناظران و تحلیلگران سیاسی هدف اصلی آن، دور کردن سوریه از ایران است.
اظهارات اخیر «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان سعودی در توضیح موضع کشورش درباره نظام سوریه مورد توجه ناظران سیاسی سوری قرار گرفته و به اعتقاد اغلب آنها، این اظهارات بیانگر تغییر و چرخش در سیاست سعودی‌ها در قبال پرونده سوریه است.
پایگاه خبری «عربی ۲۱» در گزارشی در این خصوص با تکیه بر تحلیل ناظران سیاسی تایید کرد که هدف اصلی عربستان، همچنان دور کردن سوریه از ایران و محور مقاومت است، هدفی که با سیاست‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی برای منزوی کردن ایران در منطقه، کاملا همسو است.
در این گزارش آمده است: «چیزی که در این اظهارات مشهود بود، این بود که وزیر خارجه سعودی از استفاده از اصطلاح «رژیم سوریه» پرهیز کرد و به جای آن از واژه «دولت بشار اسد» استفاده و بر ضرورت دستیابی به یک راه حل میانه، بین معارضان و نظام حاکم بر سوریه تاکید کرد.»
فیصل بن فرحان دو روز پیش در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی «سی.ان.ان» در توضیح موضع کشورش در قبال پرونده سوریه گفت: عربستان سعودی از راهکار سیاسی در سوریه حمایت می‌کند و امیدوار است که دولت بشار اسد گام‌های مناسبی برای ایجاد یک راهکار سیاسی اتخاذ کند زیرا این، تنها راه پیشرفت در سوریه است.
وی در ادامه از حمایت ریاض از روند برنامه تحت نظارت سازمان ملل متحد برای پیوستن مخالفان به دولت بشار اسد خبر داد.
این اظهارات درحالی مطرح شد که ریاض از زمان آغاز بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ میلادی همواره به دنبال براندازی نظام قانونی این کشور به ریاست جمهوری بشار اسد بوده و علنا از گروه‌های تروریستی و تکفیری علیه نظام و مردم سوریه حمایت کرده است.
وزیر خارجه سعودی درباره قانون سزار و موضع ریاض در قبال آن گفت: این قانون از سوی ایالات متحده اتخاذ شده و به موضع آن در قبال سوریه مربوط می‌شود. من معتقدم که مهم آن است که قضیه اساسی را حل و فصل کنیم و یک راهکار سیاسی بیابیم.
بن فرحان در حالی که به خوبی می‌داند دولت سوریه به دلیل پیروزی‌های چشمگیر نظامی و پایداری چندین ساله در قبال تجاوز همه‌جانبه به این کشور، در فرایند سیاسی در موضع برتر قرار دارد و مخالفان در موضعی ضعیف قرار گرفته‌اند، باز بر ضرورت حمایت از برنامه سازمان ملل برای پویستن مخالفان به نظام اسد تاکید می‌کند.
اولویت ریاض، مهار ایران است نه براندازی نظام سوریه
«روان الرجوله» نویسنده و تحلیلگر سیاسی، این اظهارات و لحن وزیر خارجه سعودی را بیانگر تغییر موضع سعودی‌ها در پرونده سوریه می‌داند و در تفسیر آن به پایگاه خبری عربی ۲۱ گفت: اولویت کنونی ریاض، مهار نفود ایران و تعامل با بازوهای آن در منطقه است.
وی افزود: سوریه یکی از کشورهایی است که به صورت مستقیم و غیر مستقیم تا حدود زیادی تحت تاثیر ایران است. آنچه که اکنون ریاض برای آن تلاش می‌کند، بازگرداندن سوریه به اتحادیه عرب و بازکردن کانال‌های مستقیم با دمشق به عنوان یک گام حقیقی برای مقابله با تاثیر ایران در سوریه از طریق ارائه بسته‌های حمایتی اقتصادی و سیاسی و نظارت بر دستیابی به یک راه حل سیاسی است.
این تحلیلگر و کارشناس سیاسی در خصوص قانون سزار نیز گفت: در صورت موافقت دمشق با ورود به فرآیند مذاکره سیاسی و پذیرش مشارکت حقیقی با شماری از احزاب سیاسی دیگر، می‌توان تحریم‌های سزار را رفع یا تعلیق کرد. این امر در قطعنامه ۲۲۵۴ نیز آمده است. به همین دلیل نیز وزیر خارجه سعودی بر پایبندی ریاض به تطبیق این قطعنامه برای دستیابی به راهکار سیاسی تاکید کرد.
وی ادعا کرد که بی‌تردید پس از سفر اخیر وزیر خارجه روسیه به منطقه، مسکو نیز در همین مسیر قرار گرفته است.
کاهش تنش ریاض یا دمشق از سال 2017 آغاز شد
«محمد سالم» تحلیلگر و پژوهشگر مرکز «الحوار السوری» نیز می‌گوید که در اظهارات بن فرحان نوعی کاهش تنش با نظام سوریه که عملا از سال ۲۰۱۷ آغاز شده بود ، دیده می‌شود. از این تاریخ به بعد، دیگر اظهارات آتشین مشابه اظهارات «عادل الجبیر» وزیر خارجه سابق عربستان و تاکید بر ضرورت براندازی سیاسی و نظامی، نظام سوریه به گوش نرسید.
وی نیز تصریح کرد که عربستان سعودی بر ضرورت خارج کردن ایران از سوریه متمرکز شده نه شخص بشار اسد یا نظام او. موضعی که تا حدودی متفاوت از موضع امارات است که نزدیک به حمایت از نظام سوریه است.
این پژوهشگر در ادامه گفت: این را می‌توان از واکنش وزیر امور خارجه عربستان سعودی و اجتناب او از حمایت از رویکرد امارات درباره قانون سزار و تمرکز وی در حمایت از روند سیاسی و نیاز نظام اسد به امتیازدهی به مخالفان دریافت.
امارات با وجود آنکه از سال ۲۰۱۱ در جبهه ضدسوری حضور فعال داشت، در دسامبر ۲۰۱۸ سفارت خود را در دمشق بازگشایی کرد؛ اقدامی که با استقبال دولت سوریه همراه شد. «محمد بن زاید آل نهیان» ولی‌عهد امارات نیز یک سال پیش از تماس با بشار اسد رئیس جمهور سوریه خبر داد.
تحلیلگران، تمایل به سرمایه‌گذاری و مشارکت در بازسازی سوریه در مرحله آتی، رقابت با ترکیه در سوریه، همسویی با دمشق در مخالفت با اخوان‌المسلمین، تلاش ولی‌عهد امارات برای ترمیم وجهه خود به دلیل شکست‌ها و ناکامی‌های مستمر در جنگ یمن را مهمترین انگیزه‌های ابوظبی برای بهبود روابط با دمشق می‌دانند. هرچند که برخی تحلیلگران نیز می‌گویند که اساسا این چرخش امارات به سوی دمشق از سال ۲۰۱۸، با چراغ سبز و هماهنگی ریاض برای بازگرداندن سوریه به اتحادیه عرب از طریق ابوظبی صورت گرفته است.
محمد سالم در پایان تحلیل خود درباره چرخش ریاض در قبال پرونده سوریه به یک نکته مهم اشاره کرد و گفت: مهم است که این را همواره مدنظر قرار دهیم که مواضع سیاسی کشورها تحت تاثیر توازن قوا بر روی زمین هستند و علاوه بر آن به عوامل متعدد دیگری وابسته هستند. در نتیجه می‌توان گفت که این موضع با تغییر موازنه‌ها و حوادث مختلف و گذشت زمان قابل تغییر است. به عبارت دیگر، موضع دولت کنونی آمریکا هنوز تبلوری نیافته و این موضع می‌تواند بر مواضع سایر کشورها که موضع آشکاری اتخاذ نکرده‌اند و راه را برای همه احتمالات باز گذاشته‌اند و منتظر موضع آمریکا هستند، تاثیر بگذارد.
اما «احمد الهواس» از روزنامه‌نگاران مخالف نظام سوریه به عربی۲۱، می‌گوید که موضع عربستان سعودی در قبال سوریه تغییر نکرده زیرا ریاض هرگز از انقلاب‌های بهار عربی حمایت نکرده است. لذا نمی‌تواند از انقلاب سوریه نیز حمایت کند.
