نسخه روسیه برای حل بحران لبنان چیست؟

اعلام آمادگی روسیه برای استقبال از «سعد الحریری» نخست‌وزیر مکلف به تشکیل کابینه و سایر رهبران سیاسی لبنانی، سوالات زیادی را درباره سازوکارها و اهرم‌های فشار مسکو برای به تحرک واداشتن پرونده تشکیل دولت جدید در لبنان به ذهن متبادر می‌سازد.

روزنامه «العرب» چاپ لندن و نزدیک به عربستان سعودی، با انتشار یادداشتی در این زمینه نوشت که این اعلام آمادگی مسکو برای استقبال از الحریری و سایر رهبران سیاسی لبنان طی روزهای آتی، سوالاتی را درباره نسخه روسی مورد انتظار برای رفع موانع تشکیل دولت جدید لبنان به وجود می‌آورد.

روسیه اعلام کرده است که در ۱۵ آوریل جاری (فردا - پنج‌شنبه)، سعد الحریری دیدارها و گفت‌وگوهایی در مسکو خواهد داشت و طی آن درباره همکاری روسی -لبنانی در زمینه‌های تجاری، اقتصادی، صنایع، انرژی و فرهنگ رایزنی خواهد شد.

بنا بر این گزارش، نخست‌وزیر مامور تشکیل کابینه لبنان امیدوار است که با سرمایه‌گذاری بر روی نقش روسیه در منطقه و روابط گسترده او با گروه‌های سیاسی مختلف در لبنان، بن‌بست به وجود آمده در تشکیل دولت جدید را حل‌وفصل کند.

منابع آگاه نزدیک به الحریری نیز می‌گویند که وی قصد دارد در این سفر، موانع موجود بر سر راه تشکیل دولت جدید را شرح دهد.

وزارت خارجه روسیه اعلام کرده که طی روزهای آتی با نمایندگان گروه‌های سیاسی مختلف در لبنان از جمله سعد الحریری و چند شخصیت دیگر گفت‌وگو خواهد کرد تا آنها را به تشکیل دولتی که بازتابی از توازن منافع همه طیف‌های جامعه لبنان باشد، ترغیب کند.

«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه می‌گوید که کشورش معتقد است که بحران کنونی لبنان تنها به دست فرزندان همین کشور و با مشارکت کلیه گروه‌های سیاسی، قومی و مذهبی آن حل و فصل خواهد شد.

وی تاکید کرد: راه حل مسأله لبنان، کاملا داخلی است و نمی‌توان با ارائه نسخه تحمیلی خارجی حتی با وعده کمک‌های اقتصادی به حل این مسأله کمکی کرد.

آمادگی روسیه برای استقبال و رایزنی با مقامات لبنانی در موسکو در حالی است که وزارت خارجه فرانسه در حال برنامه‌ریزی برای اعمال تحریم علیه آن دسته از شخصیت‌ها و نیروهای سیاسی لبنان است که به زعم پاریس مانع حل و فصل بحران این کشورند.

به نظر می‌رسد که مسکو در حال سبقت گرفتن از این تحریم‌ها و فشارهای آمریکا برای آغاز گفت‌وگوهای کامل میان طرف‌های مختلف لبنان برای تشکیل دولت جدید است.

بنا بر این یادداشت، میزان توانایی روسیه در تاثیرگذاری در پرونده تشکیل دولت جدید لبنان و ماهیت برگه‌ای که مسکو از آن برای اعمال فشار بر گروه‌های سیاسی مختلف استفاده خواهد کرد تا این پرونده متوقف شده را فعال سازد، برای ناظران سیاسی سوال‌برانگیز است.

روسیه چند ماهی است که تماس‌هایی با الحریری و رهبران حزب‌الله، متحد اصلی رئیس جمهور لبنان و حزب «تیار الوطنی الحر» (جریان ملی آزاد) برقرار است.

در ادامه این یادداشت آمده است: دوشنبه پیش حزب‌الله و جنبش امل در پایان نشست هماهنگی دو جانبه، بر ضرورت تشکیل دولت جدید لبنان در اسرع وقت ممکن تاکید کردند. منابع آگاه می‌گویند که در نیمه ماه مارس (ماه گذشته)، مسکو در همین راستا، میزبان یک هیأت از جنبش حزب‌الله بود.

نگارنده در ادامه می‌گوید: به نظر می‌رسد که مسکو از روابط قوی با برخی گروه‌های اصلی در لبنان برای تقویت وزنه خود در میانجیگری در پرونده تشکیل دولت جدید لبنان استفاده خواهد کرد.

این در حالی است که ایالات متحده نیز، سه‌شنبه پیش «دیوید هیل» معاون امور سیاسی وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا را به بیروت فرستاد تا نگرانی دولت آمریکا از تشدید بحران اوضاع سیاسی و اجتماعی در لبنان را ابلاغ کند.

این مقام آمریکایی بر رهبران احزاب مختلف در لبنان فشار می‌آورد تا برای تشکیل یک دولت توانمند و ملزم به اصلاحات اقتصادی و اداری همکاری کنند.

لبنان از تابستان گذشته که بندر بیروت شاهد انفجاری بزرگ و ویرانگر بود، بی دولت و از طریق دولت پیشبرد امور «حسان دیاب» اداره می‌شود. دولت دیاب پس از این انفجار و افزایش فشارها، استعفا کرد و احزاب پارلمان لبنان هنوز برای تشکیل دولت جدید به توافق نرسیده‌اند. بعد از حادثه بندر بیروت، سرانجام سعد الحریری رئیس حزب «تیار المستقبل» و نخست‌وزیر پیشین لبنان، در بیست و دوم اکتبر ۲۰۲۰ (یکم آبان ماه ۱۳۹۹) به عنوان مأمور تشکیل دولت جدید لبنان انتخاب شد؛ با این حال، او تا به امروز موفق نشده است کابینه خود را نهایی و نام خود را به عنوان نخست‌وزیر جدید این کشور تثبیت کند.

پایگاه خبری «النصره»، چند روز پیش در تحلیلی درباره دلایل تاخیر در تشکیل دولت جدید لبنان نوشت که الحریری و احزاب همسو با وی از اقدام «میشل عون» (رئیس جمهور) برای اجرای حسابرسی جنایی در حساب‌های مالی دولت، عصبانی هستند و همزمان «ولید جنبلاط» رئیس حزب «سوسیالیست ترقی‌خواه» نیز از اقدام میشل عون حمایت کرده که الحریری در گفت‌وگو با «علی حسن الخلیل» از نمایندگان پارلمان گفته که جنبلاط به او خیانت کرده است.

علاوه بر مسأله حسابرسی جنایی، یک مانع بزرگ در برابر  الحریری برای تشکیل کابینه وجود دارد و آن هم فشارهای آمریکا و عربستان سعودی به سعد الحریری در خصوص عدم مشارکت افراد وابسته به حزب‌الله است. فشار دولت آمریکا به الحریری برای عدم استفاده از افراد نزدیک به حزب الله در کابینه به طور صریح و روشن در سخنان «دورتی شیا» سفیر واشنگتن در بیروت نیز دیده می‌شود