"جنگ در غوطۀ شرقی دمشق"
پیش زمینه ها ، دلایل ونتایج

دکتر مسعود اسداللهی 
 
• در تاریخ 15/11/2017 و پس از گذشت یک آتش بس حدود 7 ماهه در منطقۀ غوطۀ شرقی که می توان آن را یکی از نتایج گفتگوهای آستانه به شمار آورد، برخی از گروه های مسلح موجود در این منطقه شامل جیش الإسلام، فیلق الرحمن و احرار الشام با حمله به ساختمان ادارۀ مرکبات واقع در منطقۀ حرستا و اشغال آن،  موجب شکسته شدن این آتش بس شدند.

بر این اساس یگان های ارتش سوریه حاضر در منطقه اقدام به عقب راندن مسلحین و بازپس گیری ادارۀ مرکبات نمودند. در ادامه گروه های مسلح به وسیلۀ خمپاره و موشک های کوتاه برد اقدام به هدف قرار دادن مناطق مختلف شهر دمشق و حومۀ آن نمودند که بر اثر آن تعدادی از غیرنظامیان شهید و زخمی شدند. پس از آن ارتش نیز متقابلا اقدام به بمباران پایگاه های مسلحین در منطقه نمود. بدین ترتیب  گروه های مسلح باعث شکسته شدن آتش بس ۷ ماهه و آغاز موج جدیدی از درگیری ها در منطقۀ غوطۀ شرقی شدند. این شرایط 2 ماه ادامه داشت تا اینکه سرانجام ارتش توانست در تاریخ 15/1/2018 کنترل کامل ادارۀ مرکبات را بدست گرفته و این امر موجب شد تا آرامشی نسبی در منطقه ایجاد شود.
 
• این آرامش نسبی  2 هفته ادامه داشت اما از اواخر ماه گذشتۀ میلادی (29/1/2018) مسلحین با حملات گستردۀ خمپاره ای به مناطق مسکونی، دور جدیدی از درگیری ها را شروع کردند؛ به تدریج بر شدت خمپاره پراکنی و موشک اندازی مسلحین افزوده شد تا جائیکه فقط در 24 روز گذشته گروه های مسلح  400 بار مناطق مختلف شهر دمشق و حومۀ آن را هدف قرار داده اند که بر اثر آن تا کنون 66 غیر نظامی شهید شده اند که 17 نفر از آنان، کودک بوده اند؛ همچنین 188 غیر نظامی دیگر نیز در نتیجۀ این حملات خمپاره ای و موشکی طی 24 روز گذشته زخمی شده اند.
گفتنی است مناطقی که در این مدت مورد حملات موشکی و خمپاره ای مسلحین قرار گرفته اند عبارتند از:
عش الورور - المزة 86 - ضاحیة حرستا السکنیة - حی الدویلعة - مشفى الشرطة - دمشق القدیمة - حی باب توما - منطقة الشیخ سعد واقع در منطقۀ المزة – العباسیین - رکن الدین - حی القزاز - جرمانا - خیابان الملک فیصل - برزة - حی الحمصی - منطقۀ جسر المشاة واقع در جرمانا - منطقۀ الزبلطانی - ساحة الأمویین - مبنى العیادات الشاملة جنوب دمشق - نزدیک مشفى ابن سینا واقع در منطقۀ عدرا - نمایشگاه دمشق القدیم – منطقۀ مسکونی القصاع - مخیم الوافدین - باب شرقی - السیدة زینب - خیابان المدارس واقع در باب السلام در منطقۀ العمارة - منطقۀ ساحة التحریر - منطقة الشعلان – البرامکة - مشفى الزهراوی واقع در القصاع - منطقۀ السبع بحرات - حی أبو رمانة – القیمریة – التجارة - خیابان حلب - مشفى الطب الجراحی واقع در خیابان بغداد - حی صلاح الدین برکن الدین – الجورة – القابون – جسر الرئیس.
 
• آنچه به آن اشاره شد ارتش سوریه را بر آن داشت تا تصمیم نهایی خود را مبنی بر آغاز عملیات گسترده در منطقۀ غوطۀ شرقی با اهدف ذیل بگیرد:
1-  پاکسازی کامل این منطقۀ از حضور گروه های مسلح (جیش الإسلام، فیلق الرحمن، جبهة النصرة، احرار الشام و سایر گروهک ها) 
2-  نجات غیر نظامیان موجود در این منطقه که توسط گروه های مسلح به عنوان سپر انسانی مورد استفاده قرار می گیرند.
3-  بازگرداندن امنیت کامل به پایتخت سوریه و پایان دادن به حملات مکرر خمپاره ای و موشکی گروه های مسلح به دمشق و حومۀ آن.
بر این اساس در تاریخ 17/2/2017 (یک هفته قبل) نیروهای سرتیپ سهیل حسن موسوم به "نمر" به سمت دمشق و غوطۀ شرقی راهی شده و اخباری مبنی بر تصمیم ارتش به آغاز عملیات در این منطقه در رسانه ها منتشر شد.

در چند روز گذشته، جنگنده های روسی و سوری چندین مرتبه، اقدام به بمباران غوطۀ شرقی نموده اند. البته لازم به ذکر است که هنوز ارتش سوریه رسما آغاز عملیات را اعلام نکرده است و همچنین چند مرتبه اقدام به انتشار برگه هایی بر روی غوطۀ شرقی نمود که از غیر نظامیان خواسته شده بود از این منطقه خارج شوند و حتی برای این امر، گذرگاه هایی نیز توسط ارتش معرفی شد اما تا این لحظه گروه های مسلح موجود در منطقه اجازۀ خروج غیرنظامیان را نداده اند و ضمن استفاده از آنان به عنوان سپر انسانی، ارتش را به بمباران غیرنظامیان متهم می کنند که رسانه های غربی و عربی حامی آنان نیز بطور گسترده ای از این موضوع بهره برده و درحال زمینه سازی برای فشار به دولت سوریه برای توقف عملیات در این منطقه می باشند.
 
• گفتنی است این عملیات تنها توسط ارتش سوریه و با پشتیبانی هوایی روسیه انجام می پذیرد.