بازی پررنگ آمریکا در عراق

 

سیدعماد حسینی

 

یا این یک هوشیاری دیرهنگام است، یا بازی جدید ترامپ برای دوشیدن بیشتر عربستان، شاید تنگ‌تر کردن حلقه محاصره ایران و تهی کردن دست روسیه از دستاوردهایش در سوریه؟ دلیل هر چه که باشد امروز آمریکا با تمام توان خود در صحنه یارکشی‌های ائتلافی عراق حضور پیدا کرده است، سفیر این کشور از یک سو، فرستاده ویژه ترامپ از سوی دیگر، به علاوه وزیر خارجه آمریکا و حتی نماینده دبیر کل سازمان ملل هم که به آنها در این ماموریت ماراتنی اضافه شده است.

 

وزارت خارجه آمریکا روز شنبه اعلام کرد مایک پمپئو، وزیر خارجه این کشور در تماسی تلفنی مراتب حمایت واشنگتن از تشکیل دولتی معتدل در عراق را به اطلاع حیدر العبادی نخست‌وزیر (موقت) عراق اعلام کرده است. در این حال فؤاد معصوم، رئیس‌جمهور فعلی عراق هم به برت مک‌گورک، فرستاده ویژه ترامپ به عراق اطمینان داد هیچ تاخیری در برگزاری اولین نشست پارلمان عراق به وجود نیامده و این مجلس روز دوشنبه اولین جلسه خود را برگزار می‌کند.

 

از سوی دیگر عمار حکیم هم در گفت‌وگو با یان کوبیش، نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل متحد در امور عراق برای چندمین بار مسئله تشکیل ائتلاف‌ها را با وی مورد بحث وبررسی قرار داد.

 

در آستانه برگزاری انتخابات، در حالی که اخبار ضدونقیضی از تشکیل ائتلاف‌ها منتشر می‌شود و با توجه به سیر تحولات شکل گرفته از زمان برگزاری انتخابات تا به امروز می‌توان نتیجه‌گیری کرد در عراق به جای آنکه هسته‌هایی (یک یا چند هسته )  شکل گرفته باشد و لیست‌ها و شخصیت‌هایی جذب قطب‌های آن شده  و به‌تدریج ائتلاف بزرگ‌تر شکل بگیرد، شاهد حرکت مستقیم چهار محور هستیم که هیچ یک از آنها هم حاضر به ایجاد نقطه مشترکی با دیگری نبوده و به همین دلیل تشکیل ائتلاف بزرگ‌تر را نه تنها سخت بلکه حتی در شرایطی ناممکن می‌کند.

 

به تعبیری ساده‌تر تا لحظه تهیه این گزارش محورهای «صدر ، العبادی، علاوی و حکیم»، «مالکی، عامری و الفضیله که گفته می‌شود فالح الفیاض هم به آنها ملحق شده است»، «احزاب کرد که درون خود مشکلات و اختلاف نظرهای زیادی دارند» و «ائتلاف المحور (اهل تسنن که همچنان اختلاف زیرپوستی آنها وجود داشته و نتوانسته‌اند بر سر رئیس مجلس با یکدگیر به توافق برسند» شکل گرفته‌اند و تا زمانی که اختلافات درون‌ائتلافی و سپس حل کردن مشکلات خود با محورهای دیگر را مختومه نکنند خبری از تشکیل کابینه نخواهد بود.

 

بزرگ‌ترین مشکل محورهای اول و دوم یا به تعبیری جریان‌های شیعه بر سر انتخاب نخست‌وزیر است. به اعتقاد حسین الکنانی، رئیس مرکز پژوهش‌های راهبردی «هدف» که مرکز آن در بغداد است تا به امروز چند اسم به عنوان نامزدهای اصلی تصدی نخست‌وزیری در عراق مطرح شده‌اند که در مقدمه آنها، حیدر العبادی و نوری مالکی قرار دارند.

در کنار آنها باید به هادی العامری، رهبر لیست الفتح و فالح الفیاض از اعضای برجسته ائتلاف نصر که به‌تازگی از حیدر العبادی منشق شده است هم اشاره کرد، اما گمان نمی‌رود هیچ یک از آنها بتوانند شانس قاطعی برای تصدی این پست داشته باشند و باید طی چند روز آینده در انتظار مطرح شدن نام‌های جدیدی باشیم که شاید از رده‌های دوم یا حتی سوم احزاب و لیست‌ها بوده و ناگهان نامشان به عنوان پیشنهاد مورد توافق تمامی طرف‌ها اعلام شده و صحنه را در قبضه خود بگیرند، به‌ویژه که هر دو محور شیعی خط قرمز خود را حضور رهبر طرف مقابل (العبادی و مالکی) در نخست‌وزیری اعلام کرده و بر آن پافشاری می‌کنند. هر چند مالکی امروز اعلام کرد خود را برای نخست‌وزیری عراق نامزد نمی‌کند.

 

با این وجود آمریکا همچنان بر حضور العبادی تاکید کرده و خواهان ابقای وی در راس قوه مجریه عراق است. از نکات بسیار جالب در این کشمکش حمایت آمریکا از محوری است که کمونیست‌های عراقی یکی از پایه‌های اصلی آن را به عنوان بخش اصلی لیست سائرون تشکیل می‌دهند.

 

به بیانی دیگر امروز واشنگتن از روی کار آمدن لیستی در عراق حمایت می‌کند که بخشی از آن را کمونیست‌ها تشکیل می‌دهند. تلاش‌های آمریکا نشان می‌دهد که واشنگتن به دنبال کوک کردن ساز عراق بر اساس ضرباهنگ کاخ سفید است، اما نقشه سیاسی عراق چموش‌تر از آن است که بتوان با فشار بر چند شخصیت سیاسی یا گروه عراقی آن را رام کرد. ترامپ می‌تواند این مسئله را از بوش پسر و اوباما که پیش از او در عراق به تاخت‌وتاز پرداختند بپرسد.