حرکت در مسیر صحیح

قاسم غفوری *
این روزها در حالی افکار عمومی معطوف به بحران‌های غرب آسیا و نیز نشست گروه 20 در چین است که نشستی قابل تامل در چچن برگزار شد.

این کنفرانس که با نظارت رمضان قدیراف رئیس جمهور چچن برگزار شد، اهل سنت و جماعت را از نظر اعتقادی منحصر به اشعری‌ها و ماتریدی‌ها و از نظر علم و اخلاق و تزکیه به اهل مذاهب اربعه در فقه و اهل تصوف منحصر دانست و مخالفان این گروه‌ها را خارج از دایرۀ اهل سنت و جماعت اعلام کرد.

بدین ترتیب، فرقه‌های ساختگی همچون وهابیت تکفیری که مبنای حاکمیت آل‌سعود و آل‌الشیخ بر سرزمین حرمین شریفین بر آن قرار دارد، از نظر حاضران در این همایش از جمله علمای بزرگ اهل سنت، جایی در میان مسلمانان ندارند. نکته قابل توجه آنکه «احمد الطیب» شیخ‌الازهر و یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های اهل سنت در جهان عرب در این نشست حضور داشت، سخنرانی او و محدود کردن تعریف اهل سنت به اشعری‌ها، ماتریدی‌ها و اهل حدیث جنجالی میان چهره‌های سیاسی و مذهبی عربستانی به پا کرد.

شرکت کنندگان در کنفرانس در بیانیۀ پایانی خود تاکید کردند که این کنفرانس نقطۀ تحول مهم و ضروری برای تصحیح انحراف بزرگ و خطرناکی است که در اثر تلاش افراط گرایان برای سرقت این لقب و منحصر کردن آن به خودشان، وارد مفهوم "اهل سنت و جماعت" کرده‌اند.

این نشست با محوریت اهل سنت در حالی برگزار شد که در باب دو نکته مهم مطرح است. نخست آنکه مواضع و دیدگاه‌های مطرح شده علیه وهابیت، نقشی مهم در حل چالشهای درونی جهان اسلام و مقابله با توطئه‌های خارجی دارد.

آنچه اهل سنت به آن تاکید کرده‌اند همان مواضع شیعه است که تاکید دارد جریان‌های وهابی و وابستگان به آنها، ساخته دست دشمنان جهان اسلام هستند که برای ایجاد شکاف در میان کشورهای اسلامی، تخریب چهره جهان اسلام در عرصه جهانی و نابودسازی کشورهای اسلامی به کار گرفته می‌شوند چنانکه نمود آن را در غرب آسیا می‌توان مشاهده کرد. در اصل می‌توان گفت که مقابله با جریان‌های انحرافی همچون وهابیت مولفه‌ای مهم در وحدت جهان اسلام است که مورد توجه و تاکید شیعه و سنی است. دوم آنکه اقدام سعودی در محکوم‌سازی این نشست نشانگر عدم رویکرد وحدت گرایانه سعودی در قبال جهان اسلام و حمایت آن از گروه‌های وهابی و تکفیری است که در طول سالهای اخیر نقش پیاده نظام دشمنان جهان اسلام را ایفا کرده‌اند. آنچه مسلم است آنکه مقابله با وهابیت و جریان‌های وابسته به آن اقدامی مهم در تحقق اهداف وحدت‌گرایانه جهان اسلام است که نقطه اشتراکی مهم در وحدت شیعه و سنی خواهد بود.