آیا ترکیه به دنبال ایجاد منطقه حائل در خاک عراق است؟
یک روزنامه قطری به بررسی صحت قصد آنکارا مبنی بر ایجاد یک منطقه حائل یا نوار امن در شمال عراق به بهانه جلوگیری از حملات حزب کارگران کردستان به عمق خاک ترکیه پرداخت.
در سایه تداوم حمله زمینی ترکیه به شمال عراق برای هدف قرار دادن عناصر حزب کارگران کردستان و عدم توجه آنکارا به درخواست‌های مکرر بغداد مبنی بر ضرورت احترام به حق حاکمیت عراق و اصول حسن هم‌جواری، برخی تحلیل‌گران و مقامات سیاسی معتقدند که ترکیه به دنبال چیز دیگری در شمال عراق است و آن ایجاد یک منطقه حائل یا نوار امن در نقاط مرزی عراق است.
روزنامه قطری «العربی الجدید» چاپ لندن با طرح این پرسش «آیا ترکیه به دنبال ایجاد منطقه حائل در خاک عراق است؟» در یادداشتی به میزان تحقق این خواست آنکارا پرداخت و نوشت: عملیات نظامی زمینی ترکیه در شمال عراق وارد سومین هفته شد و این عملیات تاکنون طولانی‌ترین عملیات زمینی آنکارا علیه نیروهای حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) در خاک عراق به شمار می‌رود.گروه مسلحی که در اراضی مرزی عراق در شرق «دهوک» و شمال «اربیل» به شیوه‌ای سنتی سنگرگیری کرده‌اند و از آنجا به داخل اراضی ترکیه حمله می‌کنند.
محدوده منطقه حائل مورد نظر آنکارا در خاک عراق
«در چنین شرایطی، محافل سیاسی و امنیتی داخل منطقه کردستان عراق درباره نگرانی‌های مربوط به قصد ترکیه مبنی بر ایجاد یک نوار یا منطقه حائل در داخل عراق مشابه منطقه امنی که ترکیه تلاش کرد در مرزهایش با سوریه ایجاد کند، سخن می‌گویند. گفته می‌شود که احتمالا این منطقه یا نوار امنیتی در داخل عراق از شهرک مرزی «شمزینان» در استان «دهوک» تا منطقه «قلبانی» در «شرناخ» واقع در مثلث عراقی - ترکی - ایرانی به عمق بیش از ۳۰ کیلومتر ادامه دارد و در پی آن، نزدیک به ۳۰۰ روستای مرزی عراق در منطقه حائل قرار خواهند گرفت تا به این ترتیب به ترکیه تضمین داده شود که افراد مسلح حزب کارگران کردستان، دیگر به خاک این کشور نفوذ نخواهند کرد.»
«وزارت دفاع ترکیه در ۱۵ ژوئن گذشته از آغاز عملیات نظامی علیه مقرهای حزب کارگران کردستان در منطقه کردستان [تحت عنوان پنجه عقاب (مخلب النسر)] خبر داد و دو روز بعد آغاز عملیات زمینی در منطقه «حفتانین» با نام «چنگال ببر»(مخلب النمر) را اعلام کرد. به گفته منابع آگاه سیاسی کرد در حزب دموکرات کردستان ـ که حزب حاکم در اربیل به شمار می‌رود ـ شیوه تحرک نیروهای ترکیه و حملات آنها در منطقه عملیاتی ، سیطره آنها بر کوه‌ها و مناطق حیاتی و احداث پادگان‌های جدید این نگرانی را به وجود می‌آورد که این اقدام در نهایت به ایجاد یک منطقه امن در داخل عراق منجر شود.»
بغداد مراجعه به شورای امنیت را آخرین راهکار می‌داند
یکی از رهبران این حزب در گفت‌وگو با العربی الجدید تصریح کرد: «ظاهراً بغداد تصمیم گرفته است که به عنوان آخرین راه حل، به شورای امنیت برود ، اما در خصوص درخواست معمول ترکیه پاسخی ندارد. ترکیه میگوید: " اراضی خود را سکوی حمله به سوی کشور ما نکنید و حزب کارگران را اخراج کنید." با اشاره به اینکه "منطقه ای که اکنون تحت کنترل ارتش ترکیه در عراق است، دیگر فقط یک مسافت ساده و مختصر نیست."»
احتمال گسترش دامنه عملیاتی ترکیه در منطقه کردستان عراق
وی افزود: تداوم حملات هوایی یا هلی برن نیروهای ویژه ترکیه موجب وارد آمدن خساراتی در صفوف حزب کارگران کردستان شده است و موجب عقب‌نشینی‌های آنها در مناطقی که در آن حضور داشتند، شده است و نیروهای امنیتی (پیشمرگه و آسایش) در حال حاضر تلاش می‌کنند که مانع گسترش درگیری‌ها و عملیات‌های نظامی شوند تا این درگیری‌ها در چارچوب شهرک‌ها و مناطق مرزی باقی بماند به ویژه که اگر افراد مسلح حزب کارگران کردستان مجبور شوند که از مناطقی که در حال حاضر در آن حضور دارند، عقب‌نشینی کنند، تلاش خواهند کرد تا وارد مناطق جدیدی از اقلیم شوند و این به آن معناست که نیروهای ترکیه نیز آنها را تعقیب خواهند کرد.
نقض آشکار حاکمیت عراق
«بابکر فقی» سخنگوی وزارت پیشمرگه نیز گفت که برخی از روستاهای مرزی تخلیه و ساکنان آنها آواره شده‌‌اند و خساراتی به بخش‌های کشاورزی در جریان این عملیات وارد شده است.
وی در گفت‌وگو با یک شبکه محلی کردستان عراق گفت که این عملیات نقض آشکار حاکمیت اراضی عراق به طور کلی و حاکمیت منطقه کردستان به طور خاص است.
یکی دیگر از فرماندهان نظامی پیشمرگه در گفت‌وگو با العربی الجدید درباره این پرونده، گفت: مسئولیت حاکمیت ملی بر گردن دولت فدرال در بغداد است نه اربیل. ضمن اینکه نیروهای پیشمرگه نمی‌توانند درباره امور سیاسی سخنی بگویند زیرا یک نهاد و تشکیلات نظامی زیر مجموعه دولت و تحت فرمان آن هستند.
قصد آشکار ترکیه برای ایجاد منطقه حائل در خاک عراق
«کفاح محمود» پژوهشگر امور سیاسی کُردی نیز گفت: تا به این لحظه رسما ترکیه حرفی از ایجاد یک منطقه امن و حائل جدید در مرزهای خود با عراق نزده است، اما نشانه‌های موجود بیانگر وجود این قصد نزد آنکارا از همان آغاز عملیات نظامی زمینی اخیر در ای منطقه بود.
«هوشیار زیباری» وزیر پیشین وزارت خارجه عراق و از رهبران سیاسی منطقه کردستان، نفوذ ترکیه به خاک کردستان را تغییری خطرناک در بعد ژئوسیاسی در منطقه توصیف کرد.
«محمود در توضیح این موضع زیباری گفت: آنکارا تلاش می کند تا منطقه‌ای امن یا کمربندی امنیتی در اطراف اراضی که احتمال می‌دهد عناصر حزب کرارگران کردستان در آن حضور دارند و نشانه‌های زیادی درباره این حضور آنها وجود دارد، ایجاد کند.»
«وی تصریح کرد: عراق نیازمند رفتاری جدی‌تر با ترکیه است و دولتهای اربیل و بغداد نباید به محکومیت و صدور بیانیه‌های آن اکتفا کنند بلکه به شدت این نیاز وجود دارد که برای حل این بحران به جامعه جهانی مراجعه کنند و به رویکرد مقابله و درگیری متقابل روی نیاورند. زیرا عراق دیگر نمی‌تواند در سایه وجود اختلافات میان اربیل و بغداد، بحران‌های سیاسی و اقتصادی متعدد و شیوع ویروس کرونا، بیش از این متحمل تنش و بحران شود.»
پیشنهاد برگزاری نشست چهارجانبه
«این کارشناس عراقی در ادامه یک راهکار پیشنهاد داد و گفت: یک گزینه و راهکار ساده وجود دارد که می‌تواند بسیاری از مشکلات کنونی را حل و فصل کند و آن برگزاری یک کنفرانس گسترده و جامع با حضور کلیه طرف‌های درگیر (بغداد - اربیل- آنکارا و حزب کارگران کردستان) است تا یک نقشه راه سیاسی تدوین شود و به موجب آن حزب کارگران کردستان از تداوم استفاده از خاک عراق برای حمله علیه ترکیه منع شود و در مقابل ترکیه نیز از تداوم حمله به مناطق عراقی پرهیز کند.»
ضرورت رعایت حق حاکمیت عراق
«از سوی دیگر، «محما خلیل» فرماندار شهرستان سنجار در استان نینوی گفت: منطقه امنیتی که ترکیه به دنبال آن است باید با اجازه دولت عراق ایجاد شود و آنکار حق ندارد که خواست خود را بر اربیل و بغداد تحمیل کند. با وجود این علم که حزب کارگران کردستان، تهدیدی برای همه به شمار می رود، باید حق حاکمیت عراق را مراعات کرد و مدنظر قرار داد.»
وی در گفت‌وگو با العربی الجدید گفت: حزب کارگران کردستان تهدید و خطر برای سنجار به شمار می‌رود. این حزب بر ادارات دولتی و توزیع مناصب حکمرانی می‌کند و در عملیات‌های قاچاق عناصر داعش از مناطق عراقی به سایر مناطق و حتی قاچاق مواد غذایی و مواد مخدر مشارکت دارد که از نظر مردم و از بعد سیاسی و امنیتی کاملا غیرقابل پذیرش و مردود است، اما در نهایت ما نیازمند ضمانت‌هایی فراگیر و جامع برای پایان دادن به این خطرات هستیم.
ایجاد منطقه حائل در عراق و ناقوس خطر برای قتل‌عامهای بزرگ
«جوزف صلیو» عضو فراکسیون «الورکاء» در پارلمان عراق اما گفت: فرصت‌های ایجاد منطقه امن در خاک عراق ضعیف است و در سایه مخالفت شدید بغداد، اربیل و اهالی مناطقی مورد نظر در این طرح، قابل تحقق نیست.
وی گفت: در صورت ایجاد این منطقه، این امر کمتر از اشغال نیست و ناقوس خطری است که به قتل‌عامهای بزرگی منجر می‌شود که قربانیان آن ساکنان مناطق عراقی و چه بسا در درجه نخست، مسیحیان، باشند.
صلیو گفت: هیچ اعتمادی به آنکارا وجود ندارد. ضمن اینکه به نظر می‌رسد که دولت منطقه کردستان نیز اسیر دولت ترکیه است که تاکنون هیچ اقدام دفاعی از کردها در مناطقی که زیر بمباران ترکیه قرار دارند، نکرده است. راهکار منطقی برای حل بحران حزب کارگران کردستان، رجوع به میز مذاکره است. حزب کارگران کردستان بیش از هر طرف دیگری به دنبال دستیابی به راهکارهای مسالمت‌آمیز و سیاسی است اما طرف ترکی همچنان به اقدام با تکیه به اسلحه ادامه می‌دهد.
آنکارا بدون موافقت بین‌المللی نمی‌تواند در عراق منطقه حائل ایجاد کند
«عماد باجلان»عضو حزب دموکرات کردستان عراق در این‌باره با غیر ممکن دانستن ایجاد منطقه امن در خاک عراق در شرایط کنونی میگوید: ایجاد منطقه امن تنها به خواست ترکیه میسر نمی شود و نیازمند موافقت بین‌المللی است همان‌گونه که در سوریه روی داد اما آنکارا در حال حاضر تلاش می‌کند که از یک سو دامنه پیشروی‌ها و عملیاتی خود را گسترش می‌دهد و از دیگر سو بر دولت عراق برای تحقق خواست خود فشار می‌آورد.
