سیاست خارجی آمریکا در دوراهی خودکشی و عقب نشینی!

روزنامه واشنگتن پست اخیرا در گزارشی به این سوال پرداخته است که آیا ترامپ ایران را تشویق به داشتن سلاح هسته ای می کند؟ پاسخ برخی از کارشناسان این روزنامه به این سؤال این است که «احتمالاً آری، چراکه تنها با این پاسخ مثبت، می‌توان اقدام جدید او را توجیه کرد».

به اعتقاد این افراد، ترامپ هنوز هم اقداماتی را انجام می‌دهد که تحریک‌کننده شروع جنگ با ایران است. این تنها دلیل قابل پذیرش از نظر عقلانی برای تفسیر تصمیم اخیر او به‌منظور پایان دادن به تمام معافیت‌های تحریمی است که تا پیش از آن روسیه، چین و شرکت‌های اروپایی می‌توانستند از طریق آن در تأسیسات اتمی ایران فعالیت داشته باشند.

نکته عجیب این تصمیم این است که حضور این بازیگران و نمایندگان‌شان تضمینی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای بود. با این وجود، اکنون ایران احتمالاً غنی‌سازی اورانیوم را تا سطح مورد نیاز برای ساخت بمب پیش خواهد برد. طبق ادعای واشنگتن پست، «کلسی داونپورت»، مدیر سیاست منع گسترش سلاح در انجمن کنترل تسلیحات، اظهار داشت: «این تصمیم ترامپ به منزله خودکشی برای او خواهد بود».

مشاوران سرسخت و تندروی ترامپ در این زمینه اعتقاد داشته و دارند که دولت او نباید به تمام ابعاد برنامه هسته‌ای با ایران پایان می‌داد و لازم نیست همه تجارت‌ها با این کشور لغو و یا با جریمه مواجه شوند.

* از برجام 2015 تا خروج در 2018

طبق این گزارش، برجام در سال 2015 به امضای آمریکا، ایران و پنج کشور دیگر رسید، سپس در قطعنامه سازمان ملل متحد کدگذاری شد و جمهوری اسلامی را ملزم کرد که تقریباً تمام زیرساخت‌های هسته‌ای خود را از بین ببرد و سایر کشورها نیز در ازای این اقدام، بیشتر تحریم‌های اقتصادی خود را علیه این کشور لغو کنند. هنگامی که ترامپ در سال 2018 برخلاف توصیه مشاوران ارشد خود در آن زمان از توافق برجام خارج شد، دوباره تحریم‌ها را وضع کرد و یک سال بعد، «تحریم‌های ثانویه» را بر سایر کشورهایی که با ایران روابط تجاری داشتند، اعمال کرد.

در سوی دیگر ماجرا، بیشتر مشاوران سرسخت و تندروی ترامپ در این زمینه اعتقاد داشته و دارند که دولت او نباید به تمام ابعاد برنامه هسته‌ای با ایران پایان می‌داد و لازم نیست همه تجارت‌ها با این کشور لغو و یا با جریمه مواجه شوند. براساس برجام، روسیه موظف است که سوخت مصرف شده از رآکتورهای ایران را خارج کرده و در ازای آن نوعی از سوخت را که نمی‌تواند در چرخه تولید بمب مورد استفاده قرار بگیرد در اختیار این کشور قرار دهد.

یکی دیگر از ابعاد همکاری هسته‌ای بازماندگان در برجام با ایران این بود که تهران می‌تواند اورانیوم غنی شده ۲۰ درصد را به‌منظور استفاده در رآکتور تحقیقاتی خود وارد کند. مدرن‌سازی رآکتور آب سنگین اراک به گونه‌ای که به تولید پلوتونیوم برای ساخت سلاح‌های اتمی منتهی نشود نیز از دیگر حوزه‌های همکاری هسته‌ای ایران و سایر کشورها بود.

در صورت لغو معافیت فعالیت خارجی‌ها در تاسیسات هسته‌ای، ایران گزینه دیگری جز غنی‌سازی اورانیوم تا سطح 20 درصد و یا حتی طی کردن روند مشابهی در مورد پلوتونیوم در اختیار ندارد.

* پیامد لغو معافیت فعالیت خارجی‌ها

براساس تحلیل این کارشناسان، حالا به نظر می‌رسد در صورت لغو معافیت فعالیت خارجی‌ها در تاسیسات هسته‌ای، ایران گزینه دیگری جز غنی‌سازی اورانیوم تا سطح 20 درصد و یا حتی طی کردن روند مشابهی در مورد پلوتونیوم در اختیار ندارد این در حالی است که تا زمانی که معافیت‌های آمریکا پابرجا بود، حضور نمایندگان خارجی و بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ضامن جلوگیری از تخلف احتمالی ایران از مفاد برجام و حرکت به سوی ساخت سلاح هسته‌ای بود. بنابراین ترامپ از تحریم این معاملات چشم‌پوشی کرد.

در واقع، این‌ها چشم‌پوشی‌هایی است که اکنون ترامپ تصمیم به لغو آن‌ها گرفته است. آمریکا پس از یک دوره 60 روزه، به شرکت‌های خارجی اجازه می‌دهد تا به برنامه‌های خود پایان دهند و در صورت ادامه کمک به ایران، حتی اگر مانع دستیابی این کشور به تسلیحات هسته‌ای شوند، باز هم تحریم‌هایی را علیه آن‌ها اعمال می‌کند.

آنطور که واشنگتن پست گزارش داده است؛ برخی از مقام‌های آمریکایی که در میان آنها نام چهره‌های تندرو و ایران‌ستیز هم به چشم می‌خورد، تاکید داشتند که تیم ترامپ باید همچنان معافیت‌های تحریمی به «4+1» در این حوزه‌ها را تمدید کند اما مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده بر لغو این تحریم‌ها اصرار داشت و برنده هم شد.

زمام اموردر دولت ترامپ در دست پمپئو است؛ کسی که خواستار تحقق هدف تغییر حکومت در ایران است و ترامپ را به سوی لحظه‌ای کلیدی سوق می‌دهد

* ترامپ در گذرگاه منوچین و پمپئو

نکته دیگر اینکه پیش از این نیز وزیر خزانه‌داری تیم ترامپ در ماه مارس با برداشته شدن این معافیت‌های تحریمی مخالفت کرده بود. او خواستار این اقدام در ماه مارس شد اما استدلال استیون منوچین، این بود که چشم‌پوشی از پایان دادن به معافیت‌های تحریمی ایران باید کماکان حفظ شوند. از این‌رو، ترامپ نیز آن‌ها را برای 60 روز دیگر تمدید کرد.

اما حالا ورق دیگری از این قضیه رو شده و آن اینکه زمام امور در دست پمپئو است؛ کسی که خواستار تحقق هدف تغییر حکومت در ایران است و ترامپ را به سوی لحظه‌ای کلیدی سوق می‌دهد آن‌هم در وضعیتی که ترامپ خواستار حفظ پایگاه طرفدارانش برای انتخابات ۲۰۲۰ و تحریک آنان به رأی دادن است. از این‌رو پمپئو پایان دوره 60 روزه را فرصت مغتنمی یافته تا در زمان مناسب فراهم شده به معافیت تحریمی ایران پایان داده شود.

از طرفی، قرارداد سال 2015 ایران را از غنی‌سازی اورانیوم در سطوح بالاتر از 67/3 درصد در 15 سال آینده منع کرد. غنی‌سازی پایین‌تر از این سطح برای تولید بمب اتم بسیار کم بوده و از نظر توافق‌نامه و پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای که ایران مدت‌ها پیش به امضا رسانده، مجاز است. با این توضیح که برای ساخت سلاح باید غنی‌سازی اورانیوم با خلوص 90 درصد انجام شود اما وقتی غنی‌سازی به سطح 20 درصد برسد برای رسیدن به سطح 90 درصد، تلاش یا زمان زیادی لازم نیست.

آنطور که واشنگتن‌پست نتیجه‌گیری کرده است؛ وقت آن رسیده تا ترامپ از تصمیم دوم خود عقب‌نشینی کرده و در مورد تحریم‌ها علیه ایران بازنگری کند؛ اقدامی که به صلاح او و همه مردم دنیا است.

* هشدار به ادامه تصمیم‌های اشتباه ترامپ

طبق این گزارش، اگر ایران پس از این تصمیم آمریکا فعالیت در رآکتور آب سنگین اراک را از سر گرفته و شدت ببخشد یا غنی‌سازی را به سطح ۲۰ درصد برساند، پمپئو زنگ خطر را به صدا در خواهد آورد و برای ایجاد اجماع جهانی برای متوقف ساختن این کشور حرکت خواهد کرد که احتمالاً در آن شکست خواهد خورد و آسیایی‌ها و اروپایی‌ها با او همراه نخواهند شد.

پس از آن، تصمیم با ترامپ است که باید بین بمباران ایران یا اجازه دادن به این کشور برای دستیابی به سلاح هسته‌ای، یکی را انتخاب کند. اگر ترامپ تا چندی دیگر بر سر دو راهی حمله به ایران یا ایران هسته‌ای از نظر تیمش قرار بگیرد، در حقیقت با نتیجه مستقیم تصمیم‌های اشتباه خود روبرو شده است؛ در مرحله اول خروج از برجام و در مرحله دوم وضع تحریم‌ها.

آنطور که واشنگتن‌پست نتیجه‌گیری کرده است؛ وقت آن رسیده تا ترامپ از تصمیم دوم خود عقب‌نشینی کرده و در مورد تحریم‌ها علیه ایران بازنگری کند؛ اقدامی که به صلاح او و همه مردم دنیا است.