معامله قرن و آنچه که در نظر افکار عمومی در آمریکا می گذرد!
سینا معصومی
هرچه بیشتر به سمت عملی شدن طرح الحاق کرانه باختری نزدیک می‌شویم، بیشتر نشانه‌های فاجعه‌بار بودن آن خودنمایی می‌کند. طرحی که آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد آن را شدیدترین شکل از نقض قوانین بین‌الملل خوانده است. طرح صلح خود خوانده ترامپ برای اسرائیل و فلسطین که در آن به فلسطینیان پیشنهاد داشتن کشوری مستقل شده است اما مفهومی که در این طرح از دولت (کشور) مستقل آمده است هیچ شباهتی به معنای اصلی آن ندارد. اما افکار عمومی در آمریکا چه تصوری از این طرح دارد؟ در این گزارش به نظرسنجی و افکارسنجی های اخیر آمریکایی در رابطه با معامله قرن پرداخته شده است.
اخیراً 50 نفر از رهبران پیشین اروپایی در نامه‌ای سرگشاده این طرح را به مثابه آپارتاید برشمردند و جای تعجبی هم ندارد که فلسطینیان نیز در همان ابتدا طرح به اصطلاح معامله قرن را رد کردند و همین بهانه‌ای شد برای ترامپ تا از اقدام یک‌طرفه اسرائیل برای اجرای بخش‌هایی از این طرح حمایت کند. طرح الحاق کرانه باختری نیز یکی از همین بخش‌هاست. اما افکار عمومی آمریکا درباره طرح الحاق چه می‌اندیشند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش، دانشگاه مریلند، مجموعه‌ای از سؤالات مرتبط را در قالب یک نظرسنجی و با کمک موسسه تحقیقاتی نیلسن، از بین 2395 بزرگسال آمریکایی در فاصله بین روزهای دهم تا بیستم ماه مارس، پیاده‌سازی کرد.
نکته قابل‌توجه در ابتدا اینکه تنها 8 درصد از افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی تا حدودی درباره طرح الحاق کرانه باختری اطلاع داشتند. دراین‌بین تنها درصد کمی که اکثراً جمهوری‌خواهان را شامل می‌شد معتقد بودند که در این طرح قرار است فلسطین را به‌عنوان یک دولت و کشور مستقل به‌حساب آورند و اکثریت قاطع که بیشتر افراد دموکرات و مستقل بودند این طرح را یک اشغال توصیف کردند.
افرادی که آشنایی کمی با طرح داشتند، این طرح را بیشتر حامی منافع اسرائیل می‌دانستند تا فلسطین و تعداد زیادی هم آن را کاملاً یک‌طرفه و به نفع منافع اسرائیل توصیف کردند.
* سؤالات و داده‌های جمع‌آوری‌شده در نظرسنجی
نظرسنجی با طرح این پرسش آغاز می‌گردد که: «در اوایل ماه فوریه، دولت ترامپ طرح خاورمیانه خود را که برای ایجاد صلح میان اسرائیل و فلسطین است را رونمایی کرد. چه میزان با این طرح آشنایی دارید؟» جای تعجبی ندارد که 34 درصد از پاسخ‌دهندگان آشنایی زیادی نداشتند و 36 درصد نیز هیچ‌گونه آشنایی نداشتند. 4 درصد آشنایی کامل داشتند و 25 درصد هم آشنایی مختصری با طرح داشتند. ادامه نظرسنجی تکیه بر شرکت‌کنندگانی دارد که آشنایی کامل و یا مختصری با طرح داشتند.
در ابتدا و بدون دادن هرگونه اطلاعاتی به این افراد درباره طرح، افرادی که آشنایی کمی با طرح داشتند، این طرح را بیشتر حامی منافع اسرائیل می‌دانستند تا فلسطین و تعداد زیادی هم آن را کاملاً یک‌طرفه و به نفع منافع اسرائیل توصیف کردند. اکثریت افراد دموکرات و مستقل شرکت‌کننده در این نظرسنجی که معادل 71 درصد از دموکرات‌ها و 53 درصد از مستقلین بود، این طرح را حامی منافع اسرائیل برشمردند. دراین‌بین تنها 12 درصد از جمهوری‌خواهان چنین نظری داشتند و جالب‌تر اینکه 54 درصد از جمهوری‌خواهان این طرح را حامی منافع فلسطینیان توصیف کردند. درحالی‌که تنها 5 درصد از دموکرات‌ها چنین نظری داشتند. درمجموع کل شرکت‌کنندگان، 29 درصد این طرح را به نفع فلسطینیان و حامی منافع آن‌ها برشمردند و 42 درصد حامی منافع اسرائیل و 22 درصد آن را طرحی متوازن نامیدند و 7 درصد هم اظهار بی‌اطلاعی کردند. از میان کل شرکت‌کنندگان تنها 10 درصد آن را کاملاً به نفع فلسطین دسته‌بندی کردند و 42 درصد معتقد بودند که این طرح کاملاً به نفع اسرائیلیان است که شامل 72 درصد از دموکرات‌ها، 42 درصد از افراد مستقل و تنها 2 درصد از جمهوری‌خواهان بود.
از طرف دیگر، 40 درصد آن را طرحی متوازن می‌پنداشتند که منافع طرفین در آن به‌طور یکسان حفظ‌شده است که از این تعداد 71 درصد جمهوری‌خواه، 29 درصد افراد مستقل و تنها 10 درصد دموکرات بودند. در مرحله دوم، خلاصه‌ای از طرح پیشنهادی ترامپ را در اختیار شرکت‌کنندگان قرار داده شد. این خلاصه به شرح زیر بود:
«در طرح پیشنهادی ترامپ، فلسطینیان کنترل مساحتی حدود 70 درصد از کرانه باختری و نوار غزه را که در سال 1967 اشغال شده بود را در اختیار می‌گیرند. بر اساس این طرح، مناطق تحت کنترل چند تکه می‌شوند اما از طریق گذرگاه‌ها و معابر به هم متصل می‌گردند و فلسطینیان هیچ کنترلی بر مرزهای هوایی، زمینی و آبی نخواهند داشت و هم‌چنین حق برقراری اتحاد با کشورهای دیگر را نیز ندارند.» به نظر شما از بین گزینه‌های زیر کدام مورد را مناسب می‌دانید و به دیدگاه شما در مورد طرح نزدیک است؟
یک کشور(دولت) مستقل. سرزمین‌های اشغالی. منطقه خودمختار. یک کشور بدون وجود برابری در آن. نمی‌دانم.
تنها 8 درصد از پاسخ‌دهندگان طرح ترامپ را به مثابه اعطای کشور و دولتی مستقل به فلسطینیان می‌دانستند که شامل 3 درصد دوکرات‌ها و افراد مستقل و 14 درصد جمهوری‌خواهان بود. اکثریت دموکرات‌ها و افراد مستقل که 53 درصد آن‌ها را شامل می‌شد آن را سرزمین‌های اشغالی نامیدند و 32 درصد از جمهوری‌خواهان نیز گزینه نمی‌دانم را انتخاب کردند.
در مرحله سوم، از پاسخ‌دهندگان در مورد طرح الحاق مناطق صهیونیست‌نشین در کرانه باختری سؤالاتی پرسیده شد. این مورد عمق شکاف میان افکار عمومی آمریکا را در مورد این طرح نشان داد. اکثریت قاطع 79 درصدی دموکرات‌ها، مخالف این اقدام بودند. اما به طرز شگفت‌آوری 56 درصد از جمهوری‌خواهان موافق طرح الحاق بودند که از این تعداد 65 درصد آن‌ها را اوانجلیست‌های جمهوری‌خواه تشکیل می‌دادند.
نکته قابل‌توجه آن‌که در این مورد، مسئله از دو دیدگاه علیه طرح و به نفع طرح بررسی شد. در مورد اول که علیه طرح بود، خود دونقطه نظر را شامل می‌شد، یک از نظر قوانین بین‌الملل و دیگری از نظر حقوق مردم فلسطین. و در مقابل در مورد دیدگاه به نفع طرح هم از دو منظر واقعیت‌های میدانی موجود و دیگری بر اساس اسناد کتاب مقدس بود. سپس از پاسخ‌دهندگان خواسته شد تا نزدیک‌ترین مورد به دیدگاه خود را انتخاب کنند. اکثریت قاطع دموکرات‌ها بر علیه طرح بودند و از منظر نقض قوانین بین‌الملل. در سمت دیگر اکثریت جمهوری‌خواهان به نفع طرح و از منظر ادعاهای مطرح شده در کتاب مقدس رأی دادند. پاسخ‌دهندگان مستقل نیز به سمت دیدگاه دموکرات‌ها گرایش داشتند.
در پایان نظرسنجی نیز سوالی که سال‌هاست پرسیده می‌شود مجدداً مطرح شد و از تمامی 2395 شرکت‌کننده پرسیده شد و آن اینکه "اگر راه‌حل دو کشور مستقل را کنار بگذاریم، کدام حالت بیشتر به نظر شما نزدیک‌تر است."
نتایج بسیار شبیه به نتایج سال‌های گذشته بود، حدود دو سوم افراد (63 درصد) معتقد بودند که برقراری دموکراسی در اسرائیل و مناطق تحت اشغالش مهم‌تر از یهودیت آن‌هاست و از یک کشور دموکراتیک که عرب‌ها و یهودی‌ها در آن از حقوق برابر برخوردار باشند حمایت می‌کنند، حتی اگر این کار به معنای نبود یک دولت یهودی باشد. که از این 63 درصد، 81 درصد دموکرات‌ها و 70 درصد افراد مستقل را شامل می‌شد.
اما در این میان جمهوری‌خواهان دو دسته شدند و دسته اول (49 درصد) معتقد بودند که یهودیت اسرائیل مهم‌تر از برقراری دموکراسی در آن است و از ادامه دولت یهود حمایت می‌کنند حتی اگر این امر به معنای گرفتن حقوق کامل شهروندی از فلسطینیان باشد. و دسته دوم (51 درصد) نیز حامی دموکراسی در اسرائیل بودند و آن را مهم‌تر از یهودیت آن می‌دانستند. در این میان جمهوری‌خواهان اوانجلیست به میزان 10 درصد بیشتر از سایر جمهوری‌خواهان حامی دولت یهودی اسرائیل بودند.
نیازی به گفتن نیست که افکار عمومی ایالات‌متحده، طرح خاورمیانه ترامپ را پیگیری نمی‌کنند از آن جهت که بیش از 70 درصد از پاسخ‌دهندگان با طرح یا اصلاً آشنایی نداشتند و یا آشنایی بسیار کمی داشتند.
* ارتباط نتایج نظرسنجی و انتخابات ماه نوامبر در آمریکا
نیازی به گفتن نیست که افکار عمومی ایالات‌متحده، طرح خاورمیانه ترامپ را پیگیری نمی‌کنند از آن جهت که بیش از 70 درصد از پاسخ‌دهندگان با طرح یا اصلاً آشنایی نداشتند و یا آشنایی بسیار کمی داشتند. دراین‌بین مسیحیان اوانجلیست آمریکایی، بیش از سایر آمریکایی‌ها از طرح الحاق حمایت می‌کنند.
اما در مورد انتخابات پیش‌روی آمریکا، باید گفت که بسیار بعید است که با توجه به اوضاع کنونی ایالات‌متحده و مشکلات متعددی که با آن مواجه است، مناقشات میان اسرائیل و فلسطین بتواند نقشی اساسی در انتخابات ایفا کند. اما بخش اصلی ماجرا چگونگی نگرش دموکرات‌های ایالات‌متحده به این طرح است که به شدت مخالف الحاق کرانه باختری هستند و طرح ترامپ را بسیار حامی منافع اسرائیل می‌دانند و نشان‌دهنده احتمال ایجاد شکاف در کشور است. برای مثال در نظرسنجی که اخیراً انجام شده 66 درصد از دوکرات‌ها معتقدند که در صورت اجرای طرح الحاق کرانه باختری، باید تحریم‌هایی علیه اسرائیل وضع گردد. در نظرسنجی دیگری که در ماه مارس انجام شد، 81 درصد از دموکرات‌ها معتقد بودند که اعضای کنگره وظیفه دارند که روابط آمریکا با اسرائیل را زیر ذره‌بین و سؤال ببرند. دیدگاهی که اخیراً در انتخابات مقدماتی دموکرات‌ها به وقوع پیوست و جمال بومن توانست در حوزه انتخابیه شانزدهم ایالت نیویورک، الیوت انگل کهنه‌کار را که از حامیان سنتی اسرائیل است را به چالش بکشد و تقریباً شکست او را قطعی کند. از نکات قابل‌توجه در این رقابت انتخابی، مقاله‌ای جمال بومن در نقد دیدگاه الیوت انگل در حمایت از اسرائیل و زیر پا گذاشتن حقوق فلسطینیان بود که تأثیر بسزایی در نتیجه انتخابات داشت. نظرسنجی‌ها همگی حاکی از آن هستند که در صورت الحاق کرانه باختری، منتقدان دموکرات اسرائیلی‌ها به شدت افزوده خواهند شد.
