رابطه ایران و چین به همکاری استراتژیک ارتقا یافته است
«یوان ژانگ» معتقد است که آمریکا از برجام خارج شده و دیگر عضوی از این توافق نیست و ادعای این کشور مبنی بر استفاده از مکانیسم ماشه بی‌اساس است.
«یوان ژانگ»، استاد روابط بین‌الملل موسسه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای چین است. حوزه‌های پژوهشی او، سیاست و دیپلماسی کشورهای خاورمیانه، دین و امنیت بین‌المللی و تروریسم را در برمی گیرد. ژانگ، از پژوهشگران ارشد مرکز دین و امنیت ملی چین در دانشگاه فودان به شمار می‌رود و در دانشگاه‌های متعددی از جمله دانشگاه‌های اورگان، کرنل، دانشگاه بریگم یانگ و دانشگاه چینی هنگ‌کنگ تدریس کرده است. وی آثار پژوهشی متعددی را در قالب کتاب‌ها، مقالات و گزارش منتشر کرده است. «دین و نقش شریعت در عصر ضد تروریسم» یکی از کتاب‌های او است که در سال ۲۰۱۲ منتشر شده است. به منظور بررسی ابعاد مختلف تحولات جهانی با این استاد چینی به بحث و گفتگو پرداختیم.
بررسی ابعاد ناکامی آمریکا در تصویب قطعنامه تمدید تسلیحاتی ایران در شورای امنیت، ادعاهای ایالات‌متحده برای استفاده از مکانیسم ماشه، طرح مشارکت اقتصادی و امنیتی میان چین و ایران، جایگاه و اهمیت ایران در سیاست خارجی چین، هجمه تبلیغات رسانه‌های غربی نسبت به افزایش روابط تهران- پکن، شکست سیاست‌های آمریکا در تحقق اهداف فشار حداکثری در قبال ایران و به چالش کشیده شدن هژمونی آمریکا از محورهای گفتگو با پروفسور یوان ژانگ بودند.
مشروح مصاحبه به شرح زیر است:
*همان‌طور که اطلاع دارید، آمریکا در تصویب قطعنامه پیشنهادی خود به‌منظور تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت سازمان ملل ناکام ماند. این شکست را چطور ارزیابی می‌کنید؟ نقش سایر قدرت‌ها به‌ویژه چین را در این مورد چگونه می‌بینید؟
شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه ایالات‌متحده برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را رد کرد و این نشان‌دهنده شکست دیپلماتیک آمریکا است. چین و روسیه نیز که دارای حق وتو هستند، رای منفی دادند.
از نتایج این رأی‌گیری می‌توان فهمید که غالب کشورها، از مواجهه خصمانه آمریکا در قبال ایران حمایت نمی‌کنند. تمایل روزافزون آمریکا به یک‌جانبه‌گرایی و سلطه گری، سبب نارضایتی بیشتر کشورهای صلح‌جو در جهان و از دست دادن حمایت آنها شده است.
چین همواره از برنامه جامع اقدام مشترک و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت محافظت کرده است. این کشور برای صلح و ثبات خاورمیانه اهمیت زیادی قائل است؛ ثباتی که با کنار گذاشتن پیش‌داوری‌ها از طریق ارتباط و هماهنگی مداوم همه طرف‌ها فراهم می‌شود.
*آینده برجام را چطور می‌بینید؟ آیا آمریکا می‌تواند از مکانیسم ماشه برای بازگشت تحریم‌های ایران استفاده کند؟
برجام یک دستاورد دیپلماسی چندجانبه است. چین به تلاش‌هایش برای محافظت از برجام ادامه می‌دهد. خروج یک‌جانبه آمریکا از این توافق بین‌المللی در سال ۲۰۱۸ سبب شده تا این کشور عضوی از برجام نباشد؛ بنابراین آمریکا نمی‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند.
*ایران و چین طرح مشارکت اقتصادی و امنیتی را به امضا رساندند که برای چین این امکان را فراهم می‌کند تا میلیاردها دلار در بخش انرژی و سایر بخش‌های ایران سرمایه‌گذاری کند. نظرتان در مورد این توافق چیست؟
در سال ۲۰۱۶، سفر رئیس‌جمهور شی جین پینگ به ایران، روابط چین و ایران را به یک همکاری استراتژیک ارتقا داد. از آن زمان، همکاری‌های دوجانبه اقتصادی و بازرگانی میان دو کشور به‌طور مدام گسترش یافته است. در حال حاضر، ایران سومین شریک تجاری بزرگ چین در خاورمیانه و یک مقصد مهم سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. چین مهم‌ترین شریک تجاری و محصول صادراتی ایران است. دوستی متقابل میان دو کشور روح دیرینه جاده ابریشم را به ارث برده است. تقویت روابط نزدیک و گسترش همکاری‌ها بین ایران و چین، آینده‌ای بهتر و شکوفاتر را در عصر جدید نوید می‌دهد.
*به عنوان کارشناس سیاست خارجی چین در غرب آسیا، چرا ایران جایگاه مهمی در سیاست‌های پکن دارد؟
ایران یک سیاست خارجی مستقل و عدم تعهد را دنبال می‌کند و با هژمونی و سیاست قدرت مخالف است. ایران از گفتگوی تمدن‌ها حمایت می‌کند و مایل است تا برای ساختن یک نظم سیاسی و اقتصادی بین‌المللی عادلانه و جدید تلاش کند. ایران به حاکمیت و تمامیت ارضی سایر کشورها احترام می‌گذارد و معتقد است که مردم حق دارند تا به جای پذیرش ارزش‌ها و نظام‌های سیاسی تحمیل‌شده از سوی غرب، مسیر تحولات اجتماعی‌شان را خودشان انتخاب کنند. این موارد با موضع دیپلماتیک چین سازگار است.
از زمان برقراری روابط دیپلماتیک از ۴۹ سال پیش، روابط دوستانه چین و ایران توسعه یافته است. همکاری ایران و چین در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می‌تواند نتایج ثمربخشی را به دنبال داشته باشد.
جهان در حال تجربه مرحله‌ای از تغییر در قرن است و همه‌گیری ویروس کرونا توانایی‌های حکومت ملی هر کشوری را به چالش کشیده است. همکاری چین و ایران در امور بین‌الملل به صلح، ثبات و توسعه جهانی کمک خواهد کرد.
*در این میان، رسانه‌های جریان اصلی غرب، هجمه تبلیغاتی را دنبال کرده‌اند که هدف آن ضربه زدن به روابط استراتژیک ایران و چین بوده است. به نظر شما، تا چه میزان این جنگ رسانه‌ای موفق بوده است؟
ایران و چین دو تمدن باستانی با تاریخ افتخارآمیز هستند. چین و ایران که در زمینه تبادلات دوستانه متقابل سابقه‌ای طولانی دارند، در حال حاضر نیز روابط نزدیک اقتصادی و تجاری دوجانبه‌ای را برقرار کرده‌اند. دو کشور همکاری‌های مختلفی را در زمینه‌های انرژی، حمل و نقل، ارتباطات، خودرو، فناوری، فرهنگ و غیره گسترش داده‌اند. در سال‌های اخیر نیز مبادلات سیاسی و اقتصادی بین دو کشور بیش از پیش تقویت شده است.
برخی از رسانه‌های جریان اصلی غربی نسبت به تمدن‌های غیر غربی حس بی‌اعتمادی را القا می‌کنند. رسانه‌های غربی، با شاخص‌های ایدئولوژیک این دسته از کشورهای غیر متحد را مورد انتقاد قرار می‌دهند؛ گزارش‌هایی ناعادلانه و غیرعاقلانه را با استاندارهای دوگانه منتشر می‌کنند و حتی شایعات بی‌اساسی را برای تحریک جنگ سرد جدیدی پخش می‌کنند. این یک توهم غیرمسئولانه همراه با تهمت از مواجهه بین‌المللی است. کارزار تبلیغاتی یک جنگ روان‌شناختی است که بنیان روانی و اجتماعی صلح و ثبات جامعه جهانی را تضعیف می‌کند.
*کارشناسان معتقدند که توافق ۲۵ ساله میان ایران و چین، سیاست خارجی ترامپ مبنی بر فشار حداکثری را بیش از پیش به چالش می‌کشد. به عبارتی‌دیگر، ترامپ قصد داشت تا چین و ایران را تضعیف و منزوی کند، اما به نظر می‌رسد که این ایالات‌متحده است که تضعیف و منزوی شده است. ارزیابی شما چیست؟
یک‌جانبه‌گرایی و سلطه گری دولت ترامپ هیچ حمایتی از جامعه بین‌الملل دریافت نمی‌کند. چین با زورگویی بی‌پروا و تاکتیک‌های فشار حداکثری ترامپ، قاطعانه مخالف است و آن را نمی‌پذیرد.
در حقیقت برتری آمریکا در عرصه بین‌الملل نه‌تنها از قدرت سخت، بلکه از قدرت نرم آن نظیر نفوذ و اعتبار بین‌المللی نشأت می‌گیرد. در این میان، دولت ترامپ دائماً قوانین بین‌المللی را نقض می‌کند، فضای اقتصادی بین‌الملل را تضعیف می‌کند، از زیر بار تعهدات بین‌المللی جهانی‌سازی شانه خالی می‌کند و منافع ملت آمریکا را در صدر منافع مشترک همه ملت‌ها قرار می‌دهد. در نهایت، نقطه پایان این سیاست‌ها، انزوای کامل خواهد بود.
*آیا گسترش روابط ایران و چین، هژمونی بین‌المللی آمریکا را به چالش می‌کشد؟
هم چین و هم ایران از جهانی‌سازی اقتصادی و چند قطبی سازی جهان حمایت می‌کنند و هر دو به مقام و نقش سازمان‌های بین‌المللی در چارچوب سازمان ملل متحد ارج می‌نهند. هر دو کشور طرفدار حل و فصل اختلافات بین‌المللی از طریق گفتگوی سیاسی هستند. چین و ایران قاطعانه اصل احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها را محترم می‌شمارند و هر دو مخالف تحریم‌های ناعادلانه هستند. این موارد، مسئولیت‌های یک کشور بزرگ مسئول در جامعه جهانی است. این در حالی است که امروز آمریکا خلاف این مسئولیت‌ها عمل می‌کند.
