موانع مذاکرات صلح افغانستان/ استفاده ابزاری ترامپ از گفتگوها

فرهاد همتی: سفر هیات مذاکره کننده دولت افغانستان برای گفتگوهای صلح با طالبان به قطر به تعویق افتاده است. اگر چه از علت تعویق سفر هیات مذاکره کننده دولت افغانستان به دوحه گزارشی منتشر نشده است اما به گفته رسانه های افغانستانی، معاون شورای عالی مصالحه ملی افغانستان گفته سفر هیات مذاکره کننده دولت برای گفتگوهای صلح به آینده نزدیک موکول شده است. در حال حاضر این پرسش مطرح است که اساساً عمده موانع آغاز مذاکرات صلح افغانستان چیست و آیا درآینده ای نزدیک این مذاکرات در قطر آغاز خواهد شد؟

آمریکا صداقت و تعهد لازم را مبنی بر اجرای توافقنامه قطر نشان نداده است بلکه یک بازی سیاسی را در سطح افغانستان و جهان راه انداخته تا از کارت صلح افغانستان در انتخابات پیش‌رو استفاده کندبه گفته برخی منابع خبری مذاکرات بین‌الافغانی هفته آینده در قطر آغاز خواهد شد و قرار است عبدالله عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه افغانستان هم به دعوت دولت قطر در روزهای آینده به دوحه سفر کند اما آنچه روشن است اینکه مذاکرات صلح افغانستان در حال حاضر با سه مشکل عمده روبرو است:

اولین مشکل مذاکرات صلح افغانستان به اختلاف نظرهای درون خانوادگی دولت افغانستان بر می گردد. اگر چه دولت افغانستان و گروههای سیاسی درباره مذاکرات صلح متفق القول هستند اما اشرف غنی و عبدالله عبدالله درباره انتخاب تیم اعزامی به قطر اختلاف نظر دارند.

به بیان دیگر عبدالله معتقد است براساس توافق سیاسی با محمد اشرف غنی، انتخاب اعضای شورای عالی مصالحه در صلاحیت رئیس این شورا است. به نظر اغلب کارشناسان اگر چه ترکیب کابینه مساله کاملاً داخلی در افغانستان محسوب می شود اما مساله صلح که نیازمند تشکیل تیمی قوی و ملی برای گفتگو با طالبان است نیازمند انسجام درونی و وحدت ملی است که اقدام غنی در معرفی اعضای مورد نظرش موجب تشدید دسته بندی ها میان شخصیتهای سیاسی، قومی و مذهبی افغان شد که طالبان خود را برنده این وضعیت می داند.

اما رویکرد متصلب طالبان در مذاکرات صلح، دومین مشکل مذاکرات صلح افغانستان محسوب می شود. از منظر بسیاری از کارشناسان، طالبان در حالی خود را به اصطلاح آماده مذاکرات صلح قطر می کند که همچنان بر اصول و ایدئولوژی مذهبی و سیاسی خود پافشاری می کند.

از دیدگاه این کارشناسان، اصرار طالبان به این موضوع در واقع به معنای مطالبه امتیاز حداکثری در مذاکرات است. البته این افزون خواهی گروه طالبان در حالی است که رییس هیات مذاکره کننده افغانستان تاکید کرده که قانون اساسی خط قرمز مذاکرات است و لویی‌ جرگه نقشه راه و حدود صلاحیت‌های هیات مذاکره کننده را تعیین کرده است و اما سومین مشکل مذاکرات صلح افغانستان به نگاه ابزاری ترامپ بر می گردد.

آنچه روشن است اینکه آمریکا در قبال مذاکرات صلح افغانستان رویکرد دوگانه دارد. از یک طرف رسانه‌های آمریکا دور تازه تلاش‌های خود را برای تخریب روند صلح افغانستان آغاز کردند اما در مقابل ترامپ در صدد استفاده از کارت صلح افغانستان در انتخابات آمریکا است.

«عارف سحر» پژوهشگر امنیت بین‌المللی و مبارزه با تروریسم در این باره می گوید: آمریکا صداقت و تعهد لازم را مبنی بر اجرای توافقنامه قطر نشان نداده است بلکه یک بازی سیاسی را در سطح افغانستان و جهان راه انداخته تا از کارت صلح افغانستان در انتخابات پیش‌رو استفاده کند. ترامپ برای پیروزی در انتخابات آمریکا نیازمند برقراری صلح، ولو کوتاه مدت، در افغانستان است. 

در مجموع باید گفت دولت افغانستان و گروه طالبان اگر چه برای پایان دادن به جنگ و درگیری به توافق رسیدند اما این مذاکرات به دلایلی تاکنون آغاز نشده است. آمریکا در قبال مذاکرات صلح افغانستان رویکرد دوگانه دارد. از یک طرف رسانه‌های آمریکا دور تازه تلاش‌های خود را برای تخریب روند صلح افغانستان آغاز کردند اما در مقابل ترامپ در صدد استفاده از کارت صلح افغانستان در انتخابات آمریکا است

به نظر می رسد اصلی ترین دلیل تعویق مذاکرات صلح افغانستان به رفتار دوگانه دولت ترامپ بر می گردد. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا با توجه به اعتراضات گسترده مردمی و وضعیت متزلزلش در نظرسنجی‌ها کار بسیار دشواری را در انتخابات ریاست جمهوری این کشور در نوامبر ۲۰۲۰ (آبان ماه امسال) دارد.

به همین دلیل تلاش می کند با استفاده از کارت صلح افغانستان حتی برای کوتاه مدت، شانس خود را برای پیروزی در انتخابات افزایش دهد. نگاه ابزاری ترامپ به مذاکرات صلح افغانستان در شرایطی است که از منظر مردم و نخبگان سیاسی افغانستان، مذاکرات صلح در یک صورت می تواند فرجام داشته باشد و آن اینکه همه گروهها و احزاب سیاسی برای رسیدن به بخشی از قدرت، فرایندهای قانونی این کشور از جمله قانون اساسی افغانستان را بپذیرند و بر اساساً آن عمل نمایند. چرا که تاریخ افغانستان، آیینه تمام نمای شکست کسانی است که بدون پشتوانه مردمی و با حمایت بیگانگان بر مسند قدرت موقت افغانستان تکیه زدند. آن هم افغانستانی که در ادبیات سیاسی به گورستان امپراطوری ها معروف شده است.