اعتماد به آمریکا و اروپا بزرگترین اشتباه ایران در برجام بود
تاکنون با توجه به اقدامات آمریکا در خروج از توافق هستهای، تحت فشار گذاشتن ایران و تلاش برای تمدید تسلیحاتی ایران، اقدامات متقابل خاصی برای دولت پیشنهاد شده است. از خروج متقابل از برجام تا خروج از ان پی تی و یا اجرایی نکردن داوطلبانه پروتکل الحاقی. کدام یک از این راهحلها میتواند ما را به هدفمان در سیاست خارجی برساند؟
فؤاد ایزدی تحلیلگر مسائل امریکا در گفتوگوی خود درباره اهمیت برجام و بودن ایران در این توافق گفت: «بیرون آمدن از برجام برای ما فایدهای ندارد، زیرا ما به همه تعهدات خود عمل کرده بودیم و نوبت طرف مقابل بود تا به تعهدات خود عمل کند. امروز خروج از برجام به نفع ما نیست ولی خروج از NPT برای کشور فایده دارد زیرا NPT برای ما غیر از زحمت چیزی نداشت. ما باید به سمت کارهایی حرکت کنیم که بیشتر برای خودمان منفعت دارد تا اروپا و آمریکا.»
* اروپا در بحث برجام چه تعهداتی داشت که به آنها عمل نکرد؟
برجام توافقی چندجانبه بود و وظایفی برای هر دو طرف تعریفشده بود ایران باید به وظایفی عمل میکرد. همچنین آژانس نیز راستی آزمایی کرد و عمل ایران به تعهدات خود را اعلام کرد. اما طرفهای مقابل ایران به هیچیک از تعهدات برجامی خود عمل نکردند. آمریکاییها بهطور محدودی به تعهدات خود عمل کرد و سپس از برجام خارج شدند. برای اروپا نیز به همین شکل بود و عملاً میتوان گفت اروپا نیز امروز در برجام حضور ندارد و فقط ازنظر سیاسی پوستهای از برجام را حفظ میکند تا طبق آن ایران را به باقی ماندن بر تعهدات خود ملزم نگه دارد.
اعتماد به اروپا و آمریکا اشتباه بزرگی بود که بهعنوان اشتباه راهبردی دولت آقای روحانی در تاریخ ثبت خواهد شد.
* به نظر شما این کار اروپا به خاطر همراستا شدن با برنامههای آمریکا است و یا اینکه دشمنی با ایران را در این کشورها نیز میتوان مشاهده کرد؟
ایران در اروپا نیز دشمنانی دارد. کشورهایی از جمله انگلیس سالها دشمن ایران بودند، ریشه این اختلافات را میتوان در کودتای 28 مرداد جستجو کرد. اتحاد بین انگلیس و امریکا سابقهای تاریخی و طولانی دارد. اروپاییان هم نمیخواستند برجام را اجرا کنند و هم نمیتوانستند. حتی کشورهایی از اتحادیه اروپا که روابط اقتصادی با ایران داشتند، به دلیل فشارهای آمریکا نتوانستند با ایران در ارتباط بمانند. کشور ما شش سال معطل برجام بود و دو سال برای برجام اروپایی منتظر ماند و به طور کلی کشور 8 سال با برجام بازی خورد. اعتماد به اروپا و آمریکا اشتباه بزرگی بود که به عنوان اشتباه راهبردی دولت آقای روحانی در تاریخ ثبت خواهد شد. در این مسیر ضربهای به کشور خورد که جبران آن سالها به طول میانجامد. چون برجام توافق خوبی نبود و هیچ لزومی نداشت کشور وارد این توافق بد میشد.
* اگر اروپا به هر دلیل و با هر روشی با ادامه تحریمهای تسلیحاتی ایران موافقت کند، بهترین عکسالعمل ایران چه خواهد بود تا بار دیگر دچار خطا نشود؟
این درسی است که ما باید از برجام بگیریم و این سؤالی است که دولت باید به آن پاسخ دهد زیرا وضعیت فعلی قاعدتاً باید در سناریوها پیشبینی میشد.
در آمریکا مطلقاً بحث تعامل با ایران مطرح نبود آمریکا میخواست توانمندی هستهای ایران را بگیرد و موفق شد.
* ایران منتظر ماه اکتبر است و تا زمان برداشته شدن تحریمهای تسلیحاتی به خرید خود از چین و روسیه اقدام میکند. اگر این اتفاق رخ ندهد استراتژی ایران چه خواهد بود؟
ما در ماههای آینده به دلیل عملکرد بسیار بد اروپا و آمریکا در برجام و مسئله شهادت سردار سلیمانی و تحریمها هیچ رودربایستی با آمریکا و اروپا نخواهیم داشت. کشور باید سطح توانمندی خود را به قبل از برجام برگرداند. ایران باید در برنامه هستهای باوجود چند سال عقب ماندن به حالت قبل از برجام برگردد و طرف مقابل باید بداند که رفتارهایش هزینه دارد. بحث خروج از NPT و خروج از پروتکل الحاقی بحثهایی است که باید به طور جدی مورد توجه قرار بگیرد. امروز مجلس باید در این خصوص فعال شود.
* شما بارها به اشتباهات دولت درزمینهٔ برجام اشاره کردید. این اشتباهات چیست؟
اشتباهات برجام به اشتباهات تحلیلی و فکری برمیگردد. برخی در دولت احساس کردند برجام راهی برای تعامل با آمریکا است و حتی میتوان در این مسیر پرونده هستهای را قربانی کرد. آقای ابوطالبی که قبلاً معاون سیاسی رئیسجمهور بودند مقالهای نوشتند که در سایت دولت منتشر شد و گفتند که تعامل با آمریکا بیش از پرونده هستهای اهمیت دارد. این تفکر عدهای در داخل کشور بود و این عده در پستهای مهمی قرار داشتند، اما در آمریکا مطلقاً بحث تعامل با ایران مطرح نبود. آمریکا میخواست توانمندی هستهای ایران را بگیرد و موفق شد. از این رو از ابتدا مسیر برجام به اشتباه پیموده شد.
امروز خروج از برجام به نفع ما نیست اما خروج از NPT برای کشور فایده دارد.
* آیا ماندن ایران در برجام در این شرایط ضرورتی دارد؟
بیرون آمدن از برجام برای ما فایدهای ندارد زیرا ما به همه تعهدات خود عمل کرده بودیم و نوبت طرف مقابل بود تا به تعهدات خود عمل کند. امروز خروج از برجام به نفع ما نیست اما خروج از NPT برای کشور فایده دارد زیرا NPT برای ما غیر از زحمت چیزی نداشت. ما باید به سمت کارهایی حرکت کنیم که بیشتر برای خودمان منفعت دارد.
* آمریکا کارهای تبلیغاتی خود در مسیر پرونده تسلیحاتی ایران را آغاز کرده است به طور مثال فروش سلاح از طرف ایران به یمن را بهعنوان دلایل خود مطرح میکند در این رابطه عکسالعمل ایران چگونه باید باشد؟
دولت آمریکا بیشترین میزان صادرات اسلحه را در دنیا دارد و اینکه ایران به کجا سلاح میفروشد یا نمیفروشد واقعاً ارتباطی به آمریکا پیدا نمیکند. آمریکا در جایگاهی نیست که به کشورها دیکته کند که در حوزه تسلیحاتی چه کنند و یا چه نکنند. ایران حق دارد در این حوزه فعال باشد. مسئله لغو تحریمهای تسلیحاتی ایران بافاصله کمی از انتخابات آمریکا قرار گرفته است و ترامپ میخواهد نتیجه این تلاش را در آن روزها برجسته کند. آمریکا تمام سعی خود را میکند و جهت حرکت ایران هیچ اهمیتی برای او ندارد.
