برنامه تهران برای حل بحران بین دو کشور آذربایجان و ارمنستان مطلوب است

ارتش‌های ارمنستان و آذربایجان 6 مهر، پس از گذشت چند هفته از افزایش تنش­‌ها میان دو کشور، بار دیگر با یکدیگر درگیر شدند. این درگیری واکنش بازیگران منطقه‌­ای و بین­‌المللی را در پی داشت. «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان ضمن گفتگوی تلفنی با وزاری امور خارجه دو کشور، دو طرف را را به خویشتن‌داری، آتش‌بس، پایان فوری خصومت‌ها و همچنین آغاز مذاکره در چارچوب حقوق و قوانین بین‌المللی دعوت کرد.

در این رابطه با «فرزاد رمضانی بونش» پژوهشگر و کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه گفتگو کردیم.

 

* چه فرایندی بحران قره‌باغ را به نقطه‌ای که امروز هست رساند؟

اگر بخواهیم نگاهی به بحران قره‌­باغ داشته باشیم، درگیری جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان در منطقه قره‌­باغ از آغاز استقلال دو جمهوری از شوروی شرو‌ع شده و اختلاف آن­ها کماکان ادامه دارد. مسلما بعد از آنکه جمهوری آذربایجان بخشی از خاک خود را از دست داد و عملا شکست خورده جنگ قره‌­باغ شد، تلاش بسیار زیادی از سوی بازیگران منطقه‌­ای و بین­‌المللی برای کاهش تنش در این حوزه انجام شد تا بتوان به فرمولی برای صلح در قره‌­باغ دست پیدا کرد. اما به نظر می­‌رسد حداقل در چند سال گذشته جمهوری آذربایجان و نخبگان سیاسی و رهبران این جمهوری به این نتیجه رسیدند که روند کنونی تحولات در منطقه قره‌­باغ به نفع این کشور نیست و تداوم وضعیت موجود، به تثبیت حضور ارامنه در قره­‌باغ و پذیرش وضعیت موجود منتهی می­‌شود. رهبران آذربایجان در سال­‌های گذشته تلاش­‌هایی پیرامون تقویت توان دفاعی خود انجام دادند و تلاش کردند با خرید تسلیحات و همچنین تقویت توان نظامی‌شان بتوانند مسائلی مانند بازپس‌­گیری قره­‌باغ را از طریق تقویت و بسیج نیروها و ... به انجام برسانند.

 

* آیا درگیری میان ارمنستان و آذربایجان می­‌تواند منجر به درگیری گسترده میان دو کشور شود؟

 

هر چند آذربایجان تلاش‌­های زیادی برای بازپس‌گیری قره‌باغ انجام داده اما نوعی اجماع منطقه‌­ای و بین‌­المللی بر سر این بحران وجود دارد که مایل به تشدید تنش در این حوزه نیست. به نظر نمی‌­رسد آذربایجان در وضعیت موجود قائل به بازپس‌­گیری تمام مناطق از دست رفته خود باشد.

لذا این تنش‌­ها، موقتی است و بعد از مدت کوتاهی، این نوع درگیر‌‌‌‌‌‌ی‌ها چه میان جمهوری آذربایجان و جمهوری خودخوانده قره­باغ و چه میان جمهوری آذربایجان با جمهوری ارمنستان در مناطق قره‌باغ و یا مناطق مرزی جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان اتفاق می‌­افتد. اما آنچه که مشخص است این است که بیشتر بازیگران منطقه‌­ای و بین­‌المللی رویکرد چندان مثبتی به افزایش تنش­‌ها و درگیری گسترده میان آذربایجان و ارمنستان نشان نمی‌­دهند. گرچه ترکیه حمایت خود از آذربایجان را در این زمینه اعلام کرده. با توجه به نوع ائتلاف و اتحادی که ارمنستان با فدراسیون روسیه دارد و همچنین در بعد دیگر نوع تنش‌­ها و اختلافاتی که اتحادیه اروپا با ترکیه دارد و لابی قدرتمند ارامنه در کشورهای اروپایی، آمریکایی و فدراسیون روسیه و ... به نظر نمی‌­رسد در وضعیت کنونی افزایش درگیری­‌ها به گونه‌­ای باشد که جمهوری آذربایجان در کوتاه مدت بتواند از طریق نظامی مناطق از دست رفته خود را باز پس گیرد.

 

در وضعیت موجود به نظر می­‌رسد تنش‌­ها میان آذربایجان و ارمنستان مقطعی باشد و هیچ‌کدام از این دو کشور حاضر به افزایش تنش گسترده بین خودشان به شکل یک جنگ کامل نیستند.

در این وضعیت فرمول‌­های زیادی برای حل این مسأله از طریق رویکرد میانجی‌­گرایانه، بازیگران منطقه­‌ای و بین­‌المللی و راه‌حل‌هایی برای جابجایی سرزمینی و همچنین تعیین نوع جدیدی از مرزهای بین این دو کشور وجود دارد. در وضعیت موجود به نظر می­‌رسد این تنش‌­ها مقطعی باشد و نه جمهوری آذربایجان و نه جمهوری ارمنستان حاضر به افزایش تنش گسترده بین خودشان به شکل یک جنگ کامل نیستند. چرا که عواقب گسترده منفی و جدی در بعد امنیت ملی و ... برای هر دو کشور در پی دارد.

 

* ارمنستان و آذربایجان به عنوان همسایگان شمالی، منافع مشترک قابل توجهی با ایران دارند. جهت­‌گیری جمهوری اسلامی ایران در قبال درگیری­‌های میان دو کشور چیست؟

با توجه به رویکرد پیشین و اخیر تهران، تهران مخالف شکل‌­گیری جنگ میان دو کشور است. زیرا هرگونه درگیری گسترده میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان می‌­تواند پیامدهای بسیار منفی امنیتی، سیاسی، اقتصادی و ... برای منافع ملی ایران در پی داشته باشد. در این وضعیت به نظر می­‌رسد فرمول مطلوب برای ایران نیز این باشد که این دو کشور در چارچوب توافق مسالمت‌­آمیز حاضر به حل مسأله خود باشند و در این چارچوب بتوانند مسائل خود را از طریق میانجی­‌گری بازیگران منطقه‌­ای و بین­‌المللی حل کنند.

 

* شیوه نقش‌­آفرینی ایالات متحده آمریکا در مسأله قره‌­باغ چگونه است؟

به نظر می­رسد آمریکایی­‌ها در سال­های گذشته تلاش کردند هم با جمهوری ارمنستان و هم با جمهوری آذربایجان روابط رو به گسترشی داشته باشند. در صورتی که دامنه تنش گسترده­‌تر شود، آمریکایی‌­ها برای کاهش تنش دامنه فشار را بر هر دو کشور افزایش می­دهند و موضوع فعال کردن روند دیپلماسی و مذاکره مسالمت‌­آمیز میان آنها را پیگیری خواهند کرد.




مطالب مرتبط

آمریکا از کشتار فلسطینیان حمایت می‌کند و مدعی ارائه طرح صلح است!

آمریکا از کشتار فلسطینیان حمایت می‌کند و مدعی ارائه طرح صلح است!

رئیس کمیته عالی انقلاب یمن در سخنانی کنایه آمیز خطاب به آمریکایی ها تأکید کرد: شما از کشتار یمنی‌ها توسط سعودی و قتل عام فلسطینیان توسط اسرائیل حمایت می کنید و مدعی ارائه طرح صلح هم هستید!

|

بایدن برای احیای برجام ناتوان است

بایدن برای احیای برجام ناتوان است

«شیرین هانتر» می گوید بایدن در مواجهه با مخالفت های داخلی با برجام محتاطانه برخورد می کند، حال آنکه تغییر در اولویت های جهانی واشنگتن، دلیل تغییر رویکرد بن سلمان در قبال ایران است.

|

نظرات کاربران