محمود عباس و بازی تاج و تخت فلسطینی

اعلام یکباره بازگشت به توافقات امنیتی با رژیم صهیونیستی از سوی جنبش فتح شوکی سیاسی را بر جامعه فلسطینی وارد آورده به صورتی که فضای امیدبخش حل و فصل اختلافات داخلی میان گروه‌های فلسطینی در پی نشست‌ها و توافقات ماه‌های گذشته، با موضع‌گیری اخیر مقامات فتح در اعلام آمادگی برای از سرگیری همکاری و مذاکرات با صهیونیست‌ها به سوی افزایش مجدد تنش‌ها پیش می‌رود.

دو جنبش (فتح و حماس) این اقدام تشکیلات خودگردان را محکوم کردند و آن را ضربه‌ای به اتحاد و آشتی ملی در سرزمین‌های اشغالی و فلسطین دانستند. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا جریان فتح به یکباره میز مذاکره و توافق با حماس را بر هم زد و هدف از بازگشت به همکاری‌های امنیتی با رژیم صهیونیستی چیست؟

محمود عباس در حال بازی تاج و تخت

فلسطین از سال 2006 که جنبش فتح حاضر به پذیرش نتیجه انتخابات پارلمانی نشد، انتخاباتی که پیروزی قاطع جنبش حماس همراه بود، عملاً به صورت دوپاره اداره می‌شود و در این دوران انتخابات سراسری در فلسطین برگزار نشده است.

در این دوران چندین دور مذاکرات میان گروه‌های فلسطینی برای غلبه بر اختلافات نتیجه‌ای نداشته و رکودی چندین ساله بر تلاش‌ها برای فراهم کردن شرایط برگزاری انتخابات سراسری پارلمانی و ریاستی سایه انداخته بود. اما در پی اعلام طرح معامله قرن در دوران دونالد ترامپ و اقدامات بی‌سابقه کاخ سفید در حمایت از اشغالگری صهیونیست‌ها و علیه فلسطنیان، به مرور روند مذاکرات میان گروه‌های فلسطینی نیز از رکود خارج شد و در پی نشست‌های بیروت، استانبول، دوحه، امان و قاهره بارقه‌های امید برای رسیدن به توافق جامع و برگزاری انتخابات سراسری افزایش یافت.

با این حال اکنون حماس و جهاد اسلامی، جنبش فتح را به کارشکنی در مسیر اجرای توافق قاهره متهم می‌کنند. بازگرداندن سفرا به بحرین و امارات، اعلام آمادگی برای ازسرگیری مذاکرات با رژیم صهیونیستی و بازگشت به توافقات امنیتی با این رژیم همگی نشان از تغییر موضع جنبش فتح و نبود اراده واقعی در میان رهبران تشکیلات خودگردان برای حل اختلافات و ایجاد آشتی ملی دارد. در این رابطه روز گذشته موسی ابو مرزوق عضو دفتر سیاسی جنبش حماس اعلام کرد: «درمورد مقاومت ملی در داخل و خارج به توافق رسیدیم. ولی گام های عملی انجام این کار چه شد؟ مسائلی که در جلسه دبیران کل و سه کمیته بر آن توافق کردیم چه شد؟»

در واقع بازگشت به توافقات با رژیم صهونیستی چیزی جز رد نتایج مذاکرات با حماس نیست چرا که یکی از بنیان‌های اختلاف دو طرف وجود چنین توافقاتی با صهیونیست‌ها بوده است. بر اساس این توافقات علاوه بر به رسمیت شناختن رژیم غاصب صهیونیستی، طی دو دهه گذشته سازمان اطلاعاتی و امنیتی ساف اولاً در همکاری امنیتی با سازمانهای اطلاعاتی آمریکا و رژیم صهیونیستی از طریق دادن اطلاعات مبارزان فلسطینی به موساد و شاباک  (سازمان اطلاعات و امنیت داخلی اسرائیل) و سیا و ثانیاً در دستگیری و سرکوب مجاهدان فلسطینی مخالف تجاوزات صهیونیستی نقش بسیار بزرگی در ایجاد حفاظ امنیتی برای صهیونیست‌ها ایفا کرده بود.

بدون تردید فضای کنونی فلسطین به هیچ عنوان شانسی برای پیروزی جنبش فتح در هر انتخابات سراسری در کرانه باختری و غزه برجای نگذاشته است. نتیجه سالها سازشگری و امید داشتن به آمریکا چیزی جز تصرف بیشتر سرزمین فلسطینیان در پی نداشته و اکنون حتی کشورهای عربی چون امارات و عربستان نیز دیگر از تشکیل کشور مستقل فلسطینی حمایت نمی‌کند. لذا می‌توان گفت محمود عباس که خود را بازنده اصلی تحولات می‌بیند همچون 14 سال گذشته از نشان دادن ژست حل اختلافات با حماس تنها به به عنوان اهرم فشار بر صهیونیست‌ها و غربی‌ها استفاده کرده و دنبال امتیازگیری برای حفظ قدرت در بازی تاج و تخت است.

در این میان شرایط بیرونی برای چرخش مواضع فتح نیز مزید بر علت شده است. رهبران جنبش فتح و محمود عباس با مشخص شدن پیروزی جو بایدن در انتخابات امیدوار هستند که شرایط برای بازگشت طرح صلح عربی و توافق اسلو، که بر تشکیل کشور مستقل فلسطینی بر اساس مرزهای 1968 تأکید دارند، بر روی میز مذاکره فراهم شود. از سوی دیگر مشکلات اقتصادی برای تشکیلات خودگردان پس از قطع کمک‌های آمریکا به سازمان آنروا و بستن دفتر تشکیلات خودگردان در آمریکا که از اقدامات دولت ترامپ بود، موجب شده تا سران فتح به وعده کمک‌های مالی امارات و عربستان سعودی انتقادات خود از عادی سازی روابط را کاهش دهند.

«وصفی قبها» عضو جنبش مقاومت اسلامی حماس در این خصوص تصریح کرده بود: وعده‌های مالی سران بحرین و امارات به تشکیلات خودگردان فلسطین موجب شد تا این تشکیلات سفرای خود را به ابوظبی و منامه بازگرداند.

وی در ادامه گفته بود: تشکیلات خودگردان فلسطین از زمان تأسیس تاکنون کوچک‌ترین دستاوردی برای ملت فلسطین به ارمغان نیاورده است و تمام تلاش خود را می‌کند تا بیش از پیش در قدرت باقی بماند.