اردوغان از افغانستان چه می خواهد؟
اردوغان اخیرا خواستار تمدید حضور نظامیان این کشور در افغانستان، در پارلمان ترکیه شده است. اقدام مهمی که با برنامه آمریکا و ناتو در خروج از افغانستان متضاد است.
در روزهای گذشته “رجب طیب اردوغان” رئیس جمهور ترکیه، با ارائه طرحی از پارلمان این کشور خواسته است تا حضور نظامی آنها در افغانستان را برای ۱۸ ماه دیگر تمدید کند. این اقدام در حالی شکل می‌گیرد که آمریکا و ناتو در توافق صلح با طالبان بر خروج کامل نظامیان خود از افغانستان متعهد شده‌اند. البته ترکیه در این سالها به حضور خود در افغانستان به چشم اشغالگری و استعمار نگاه نکرده و برای ساخت این نگاه در افغانستان اقدامات گسترده‌ای از جمله ساخت مدارس، شبکه تلویزیونی و… را انجام داده است.
بطور کلی عوامل اشتراک ترکیه و افغانستان در چند موضوع دیده می‌شود:
۱- مذهب سنی ۲- قرابت نژادی با اقوام ازبک، ترکمن، قزلباش و… ۳- حضور جریان اخوان المسلمین افغانستان (حزب جمعیت اسلامی) در بدنه‌ی حکومت افغانستان.
البته حضور ترکیه بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر و جنگ افغانستان، به عنوان یکی از اعضای ناتو وارد مرحله جدیدی شد و دولت ترکیه با نقش آفرینی ویژه “احمد داود اوغلو” و با توجه به منافع ملی خود و در نظر داشتن ملاحظات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و…؛ نفوذ خود را در افغانستان گسترش داد و از پتانسیل های موجود در این کشور بهره گیری کرد.
ترکیه حضور نظامی خود در افغانستان را از سال ۲۰۱۵ میلادی در قالب نیروهای حافظ صلح در افغانستان آغاز کرد که در مرحله ابتدایی تعداد این نیروها به ۱۰۷۹ نفر می‌رسید و در سال ۲۰۱۸ به ۱۲۰۶ نفر افزایش یافت و اکنون اردوغان بدون در نظر گرفتن توافق صلح آمریکا و طالبان خواستار تمدید حضور نظامی خود در افغانستان تا ۱۸ ماه دیگر شده است.
ترکیه با حزب اسلامی افغانستان و رهبر آن یعنی “گلبدین حکمتیار” به لحاظ تفکر و مواضع و همچنین با ژنرال “عبدالرشید دوستم” و جنبش ملی اسلامی به لحاظ نژادی روابط گرم و نزدیکی دارد و به نوعی این دو جریان را می‌توان همپیمانان اصلی ترکیه در افغانستان دانست.
آنها معتقدند که حضور ترکیه در افغانستان خواه نظامی و خواه غیرنظامی، براساس احترام کامل و رعایت حقوق مردم افغانستان بوده و از موضع استعمار و اشغالگری نیست. از این رو می‌توان به ترکیه به چشم یک حامی اقتصادی و سیاسی مطمئن نگاه کرد که وزنه تعادل قدرت در برابر تاثیر ایران و نفوذ پاکستان در افغانستان را مدیریت می‌کند.
از طرفی دیگر مخالفان نفوذ ترکیه در افغانستان، علاوه بر مخالفت با حضور نظامیان این کشور در افغانستان، از نفوذ فرهنگی ترکیه که با شبکه های تلویزیونی، مدارس و… اعمال می‌شود ناراضی هستند و نگاه اسلام سکولار ترکیه را نکوهش می‌کنند.
ترکیه از سالهای دور به روابط با افغانستان نظر داشته است و حکومت وقت سلاطین عثمانی دومین کشوری بودند که استقلال افغانستان از بریتانیا را به رسمیت شناخته است. ترکیه برای تثبیت نفوذ خود در افغانستان اقدام به برقراری روابط نزدیک با پاکستان کرده است و در عین حال با استفاده از همسایگی ازبکستان و ترکمنستان در تلاش است تا واسطه گری ایران در این امر را کاهش دهد. البته ترکیه این موضوع را پیش تر با تشکیل شورای کشورهای تُرک در سال ۲۰۰۹ میلادی دنبال می‌کرده و بطور کلی می‌توان گفت ترکیه درصدد ایجاد پلی از جمهوری آذربایجان به ترکمنستان است تا بتواند نفوذ خود بر کشورهای آسیای میانه از جمله افغانستان را بهتر اعمال کند.
اشتراکات مذهبی و نژادی اصلی ترین مولفه های ترکیه در سیاست خارجی این کشور است و علیرغم اینکه افغانستان در اولویت سیاست خارجی ترکیه قرار ندارد، اما دولت اردوغان برای ساخت پایگاه های نظامی یا فرهنگی و… در این کشور، از کابل و مزارشریف تا جوزجان و فاریاب خود را محدود نکرده‌اند.
