سیرک جدید بن سلمان برای غرب

در موج جدید تغییرات در برخی سیاست‌های داخلی عربستان سعودی تحت عنوان اصلاحات بن سلمان، سران عربستان سعودی از اعمال تغییراتی در کتب و عناوین و برنامه‌های درسی و آموزشی دانش‌آموزان خبر داده‌اند. 

ماهیت تغییرات جدید

در آخرین مجموعه کتاب های درسی عربستان برای اولین بار بخش‌هایی که تقویت کننده نفرت‌پراکنی نسبت به سایر ادیان، بخش‌هایی که مربوط به آموزش‌های افراط گرایانه تفکر وهابیت در اعمال مجازات اعدام می‌شود، به علاوۀ آموزه‌های مذهبی فرقه وهابیت در مورد جنگ نهایی آخرالزمانی، حذف شده است. 
این دومین بازنگری عمده در کتب درسی عربستان سعودی تحت برنامه‌های اصلاحی محمد بن سلمان می‌باشد. در نسخه سال گذشته اصلاحات آموزشی تمرکز بر حذف محتوای درسی ضدصیونیستی بود که از تلاش‌های بن سلمان برای ایجاد زمینه‌های سیاسی و اجتماعی پیشبرد پروژه عادی‌سازی روابط با رژیم صهونیستی تحت فشارهای واشنگتن نشأت می‌گرفت. هدفی که در دور جدید بازنگری در محتوای متون آموزشی نیز در محوریت اهداف بن سلمان قرار دارد. 

فشار واشنگتن البته تنها محدود به پیشبرد پروژه عادی سازی نبود و این اصلاحات آموزشی کمرنگ کردن دیدگاه‌های ضدغربی در جامعه عربستان را نیز دنبال می‌کرد. موضوعی که به یک منبع مهم تهدید امنیتی برای آمریکا تبدیل شده است؛ از نقش‌آفرینی شهروندان سعودی در حملات  11 سپتامبر  تا تیراندازی سال 2019 به پرسنل ارتش ایالات متحده در پادگان هوایی نیروی دریایی پنساکولا توسط افسر نیروی هوایی سعودی ستوان دوم محمد سعید ال شمرانی که سه نظامی نیروی دریایی آمریکا را به قتل رساند. بر اساس تحقیقاتی که بعد از این حمله توسط ارتش آمریکا و عربستان سعودی صورت گرفت الشمرانی که هنگام حملات 21 ساله بود ، نسخه رادیکال‌تر و بدون تغییر متون آموزشی را مطالعه می‌کرد.

اهداف سیاسی بن سلمان
محمد بن سلمان از زمان به دست گرفتن قدرت در سال 2017 آنهم به شیوه ای کاملاً نامتعارف و کودتاگونه که با کنار زدن محمد بن نایف ولیعهد سابق و دستگیری تعداد زیادی از حامیان او در خاندان سلطنتی صورت گرفت، به منظور جلب حمایت عمومی در داخل و همراه کردن دولت‌های غربی با خود همراه با تبلیغات فراوان دست به اجرای برخی اصلاحات اجتماعی عمدتاً در مورد زنان زد که شامل مجوز رانندگی برای زنان ، صدور گذرنامه و حق سفر به خارج از کشور بدون اجازه سرپرست مرد برای زنان می‌شد.
از طرف دیگر بخشی از اصلاحات اجتماعی در راستای تسهیل زمینه‌های اجرای برای نوسازی پادشاهی تحت عنوان چشم انداز 2030 برای قطع کامل وابستگی عربستان به درآمدهای نفتی و تبدیل شدن به یک کشور پیشرفته صنعتی در این سال صورت گرفت.

اما بهره گیری از فضای تبلیغاتی دست زدن به این تغییرات چندان طولی نکشید و اقدامات ریاض در لشکرکشی نظامی به یمن و ایجاد فاجعه انسانی بزرگ در این کشور، زندانی کردن فعالان حقوق بشر و مخالفین سیاسی و اعدام شیعیان در داخل از بن سلمان چهره‌ای غیر قابل اعتماد و سرکوبگر ساخت. میخ آخر به تابوت اصلاحات بن سلمان را نیز قتل فجیع جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد عربستانی در ترکیه رقم زد که توسط مأموران سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول تکه تکه شده و ناپدید شد.

اگرچه ترامپ به دلیل حفظ قردادهای نظامی و اقتصادی و پیشبرد معامله قرن موضع حمایت گونه ای از بن سلمان در برابر فشارهای جهانی اتخاذ کرد اما با شکست او در انتخابات، رئیس جمهور منتخب جو بایدن قول داده است "با لحاظ کردن معیارهای دموکراتیک و حقوق بشر" روابط ایالات متحده با عربستان سعودی را مورد "ارزیابی مجدد" قرار دهد. بایدن در بیانیه ای به مناسبت دو سالگی درگذشت خاشقگی گفت ، "گزارش شده است که عوامل سعودی، با دستور محمد بن سلمان، وی را کشته و تکه تکه کرده اند" و افزود که عزیزان این روزنامه نگار هنوز " سزاوار پاسخگویی هستند. "
محمد بن سلمان تاکنون اطلاع از ترور خاشقچی را انکار کرده و در ماه سپتامبر ، هشت نفر را به جرم مشارکت در قتل بیرحمانه به حبس طولانی مدت محکوم کرد. با این حال علاوه بر اینکه هیچکس بر اجرای این احکام نظارت ندارد به تازگی گزارش شده که سعود القحطانی طراح اصلی این جنایت به صورت بی سرصدا مجدداً به پست قبلی خود در دربار سعودی بازگشته است.

در این شرایط بن سلمان با طرح اصلاحات آموزشی تلاش دارد اولاً با آگاهی از طبع و مضاق غربی‌ها بویژه رسانه‌های غربی، خود را همچنان پایبند به دور کردن عربستان از افراط گرایی و وهابیت نشان دهد و از طرف دیگر در آستانه رفتن ترامپ از کاخ سفید با نشان دادن چراغ سبز به عادی سازی روابط، لابی صهیونیستی را برای تحت فشار قرار دادن سیاست‌های کاخ سفید علیه خود وادار کند. 
در این رابطه بر اساس گزارش IMPACT-SE در متون جدید آموزشی موضوعاتی چون اینکه آرماگدون یا همان "نیروهای صهیونیستی" جهان را اداره می کنند و در حال برنامه ریزی برای گسترش قلمرو اسرائیل از نیل تا فرات هستند. به طور کلی از سرفصل‌های کتاب‌ها حذف شده است.

این امر منجر به افزایش واکنش‌های انتقادآمیز از نمایشی بودن اصلاحات بن سلمان شده است. دکتر حسن فرحان مالکی دانشمند سعودی همچنان در عربستان زندانی است و به جرم "درخواست برای آزادی عقیده" و انتقاد از برخی اقدامات سلفی‌های وهابیت، با مجازات اعدام روبرو است.

فرح پاندیت ، نویسنده کتاب چگونه پیروز می شویم تا چگونه افراط گرایی را شکست دهیم ، معتقد است که "گفتار و کردار پادشاهی باید مطابقت داشته باشد". پاندیت با اشاره به هزینه‌های "میلیاردی" که عربستان برای صادرات کتب با محتوای افراط‌گرایانه و واعظان سلفی خرج کرده است، به تناقض و دوگانگی در رفتار و گفتار سعودی‌ها پرداخته است.

این دوگانگی را می‌توان به خوبی در سرکوب‌های اخیر علیه شیعیان عوامیه و تخریب امکان مقدس آنها و همچنین سرکوب فعالان حقوق بشر مشاهده کرد. 
ماه گذشته نشریه «ایندپندنت»، چاپ لندن، با انتشار گزارشی مفصل به وضعیت اسفناک زندانیان سیاسی و زنان در زندان های عربستان سعودی پرداخت.

در این گزارش که سازمان حقوق بشری «گرنت لیبرتی» آن را تنظیم کرده از زمان به قدرت رسیدن «محمد بن سلمان» در سال 2017، حقوق انسانی حدود 309 زندانی سیاسی در عربستان نقض شده است.
این گزارش تأکید کرده که 20 زندانی به علت جرم های سیاسی ای که پیش از سن قانونی مرتکب شده اند بازداشت شدند که 5 تن از آنها اعدام و 13 تن نیز محکوم به اعدام هستند. براساس این گزارش، 27 زن فعال مدنی در زندان های عربستان هستند که 6  تن از آنها در معرض آزار جنسی قرار گرفته اند.

لجین الهذلول (31 ساله)، فعال حقوق زنان در عربستان که از سال 2018 در بازداشت به سر می‌برد که اخیرا به 20 سال زندان محکوم شده و بر اساس اعلام نهادهای حقوق بشری در معرض شکنجه ازجمله شوک برق و شلاق و آزار جنسی قرار گرفته است.

از این رو باید گفت اصلاحات اخیر بن سلمان بیشتر با مقاصد سیاسی صورت گرفته و همانند سیرکی است که تنها برای تماشاگران غربی تعبیه شده است.