تشکیل کابینه لبنان در هاله‌ای از ابهام/ عصای جادویی در کار نیست
دولت لبنان با گذشت چند ماه از مامور شدن سعد حریری برای تشکیل کابینه هنوز تشکیل نشده و اختلافات میان رئیس جمهور و نخست وزیر مامور تشکیل کابینه باقی است و عصای جادویی هم در کار نیست.
روز پنجشنبه ۲۲ اکتبر ۲۰۲۰، میشل عون، رئیس جمهور لبنان، پس از دیدار و رایزنی با جریان‌های مختلف مجلس، سعد حریری را مأمور تشکیل کابینه جدید لبنان کرد. با این تصمیم، وظیفه بسیار دشواری به حریری محول شده است. این سیاستمدار ۵۰ ساله که از سال ۲۰۱۶ رئیس دولت لبنان بود، در ژانویه ۲۰۲۰ زیر فشار افکار عمومی و اعتراضات سراسری علیه فساد و ناکارآمدی، از مقام خود کناره گرفت.
«حسان دیاب»، جانشین حریری، ماه اوت همین سال و پس از انفجار بندر بیروت، استعفا کرد. سپس «مصطفی ادیب»، سفیر سابق لبنان در آلمان مأمور تشکیل کابینه شد؛ اما او نیز چند هفته بعد به دلیل اختلافات و رقابت‌های درون جناحی، از وظیفه تشکیل دولت عذرخواست.
از آن زمان تاکنون توفیقی درباره تشکیل دولت جدید لبنان حاصل نشده است و اختلاف نظر میان میشل عون رئیس جمهور و سعد حریری نخست وزیر مأمور تشکیل کابینه لبنان وجود دارد.
روزنامه الجمهوریه لبنان در مطلبی در این باره آورده است: «بن بست تشکیل دولت در لبنان و عدم امکان هماهنگی بین «میشل عون» و «سعد حریری» و درخواست‌ها برای عذرخواهی حریری از تشکیل حکومت و واگذار کردن آن به میشل عون برای تشکیل کابینه به صورت یک جانبه؛ هشداری است که می‌تواند هزینه‌های سنگینی به کشور تحمیل کند. تلاش‌های موازی از سوی اسقف مارونی های لبنان «بشاره الراعی» برای از سرگیری جلسات میان میشل عون و حریری انجام گرفته؛ اما تا کنون نتایج مثبتی نداشته استتلاش‌های موازی از سوی اسقف مارونی های لبنان «بشاره الراعی» برای از سرگیری جلسات میان میشل عون و حریری انجام گرفته است؛ اما تا کنون نتایج مثبتی نداشته است.
هدف از این رایزنی‌ها؛ خنثی کردن تلاش‌ها برای کشاندن لبنان به سمت فروپاشی و ممانعت از شعله ور کردن اختلافات فرقه‌ای، مذهبی و هرج و مرج سیاسی از سوی برخی است.
اما اینکه چرا تحول مثتبی در زمینه تشکیل کابینه جدید لبنان رخ نمی‌دهد و دولت جدید متولد نمی‌شود باید گفت که شرایط کنونی لبنان بسیار متشنج است.
الجمهوریه نوشت: دو عامل این را تقویت می‌کند: نخست: تشکیل کابینه به مرحله بن بست رسیده است؛ زیرا عون و حریری بر همان مسیری که از زمان انتصاب حریری برای تشکیل کابینه معین کرده اند اصرار دارند و هردو از امتیاز دادن و یا عقب نشینی از مطالب خود امتناع می‌کنند.
دوم: برخی از افراد با نفوذ خواهان گام‌ها و اقدامات شتابزده هستند، با این فرض که این اقدامات عامل فشاری بر نخست وزیر مأمور تشکیل کابینه ایجاد می‌کند و باعث می‌شود وی از تشکیل کابینه انصراف دهد و راه را برای یک شخصیت سنی دیگر به جای حریری باز کند که تفاهم میان آن دو برای تشکیل حکومت با توجه به معیارهایی که تعیین می‌کنند راحت تر باشد.
یکی از مسؤولان عالی که در جریان این ارتباطات بوده است در گفتگو با روزنامه الجمهوریه لبنان، نسبت به هر گامی که فراتراز ترکیب و تعادل کشور باشد هشدار داد و گفت: میشل عون و سعد حریری، هردو محکوم به تشکیل حکومت هستند حتی اگر این خلاف خواسته‌های آنها باشد و چاره‌ای جز این ندارند. این بر اساس تحولات داخلی لبنان و فروپاشی کشور و همچنین در نظر گرفتن تحولات خارجی و جنگ لفظی میان ایران و آمریکاست. تلاش برای تحت فشار قراردادن حریری برای انصراف از تشکیل کابینه، نه تنها برای حریری بلکه اقدامی تحریک آمیز برای طایفه سنی محسوب می‌شود و از سوی دیگر حریری می‌داند که این برگ قوی که در اختیار دارد اگر آن را رها کند همه چیز را از دست می‌دهد و پیروزی برای دیگران است و حریری به هیچ وجه حاضر به انصراف دادن نیست. از سویی جایگزین دیگری به غیر از حریری در صورت انصراف وی وجود ندارد و لبنان در بحران بی نهایت وارد خواهد شد.
الجمهوریه نوشت: پیشنهاد تشکیل دولت یک جانبه که برخی خواهان آن هستند، پیشنهادی از پیش ساقط شده است. زیرا تشکیل چنین دولتی به هیچ وجه امکان پذیر نخواهد بود، خصوصاً اینکه احزاب اصلی کشور چنین روشی را به طور قاطع رد می‌کنند.نبیه بری رئیس پارلمان لبنان اعلام کرده است که دولت یکجانبه قابل قبول نیست و سلیمان فرنجیه هم دولت تک رنگ را دولت برخورد داخلی توصیف کرده است».
این در حالی است که سید حسن نصرالله دبیر کل حزب الله لبنان شب گذشته درباره تشکیل دولت لبنان گفت: «مساله تشکیل دولت لبنان پیچیده است و این درست نیست که حزب الله در حال عقب انداختن تشکیل دولت لبنان برای خرید وقت تا انتهای دولت ترامپ است. بعضی طرف‌های منتظر مذاکرات آمریکایی-ایرانی، درباره تشکیل دولت لبنان را نصیحت می‌کنیم که درک کنند؛ این امر رخ نمی‌دهد و مذاکره‌ای از این دست حتی درباره توافق هسته‌ای هم برگزار نخواهد شد.
وی بیان کرد: تشکیل دولت لبنان، اولویت آمریکایی‌ها در شرایط فعلی نیست. اگر کسی منتظر دولت بایدن است معنایش این است که داستان دولت حداقل چند ماه به طول خواهد انجامید. دولت بایدن در جامعه‌ای تقسیم شده تشکیل می‌شود که بیشترین تعداد مرگ و ابتلای کرونا و مصائب دیگری دارد؛ آیا اولویت دولت بایدن، دولت لبنان خواهد بود؟ عصای جادویی هم در کار نیست. طرف‌ها (در تشکیل دولت لبنان)، خواسته‌ها، ترس‌ها، محاسبات و بحران اعتماد دارند؛ مطلوب از ما و همه نیروهای سیاسی این است که رویکردها را به هم نزدیک کنیم، تضمین‌هایی بدهیم و بحران اعتماد را به پایان برسانیم.
دبیرکل حزب‌الله لبنان به بازی‌های رسانه‌ای برخی که حزب الله را به مانع تراشی در تشکیل کابینه نخست وزیری حریری متهم می‌کنند، گفت: این رسانه‌ها مدعی هستند که مانع اصلی حزب‌الله بوده و این حزب درصدد است تشکیل کابینه به بعد از رفتن ترامپ از کاخ سفید موکل شود و به تأخیر بیفتد.
وی این اتهام‌ها و ادعاها را رد کرد و گفت اینکه برخی مدعی‌اند حزب‌الله به دنبال خرید زمان است، بی‌اساس بوده و حقیقت این است که شرایط در ارتباط با موضوع تشکیل کابینه جدید پیچیده است».
نتیجه گیری
به هر حال آنچه می‌توان گفت این است که پیشرفتی در پرونده تشکیل کابینه حاصل نشده است. سعد حریری نخست وزیر مامور تشکیل کابینه لبنان بر موضع خود درباره نحوه تشکیل کابینه و سازوکارهای آن اصرار دارد و در مقابل موضع میشل عون رئیس جمهور لبنان و جریان ملی آزاد لبنان متفاوت از نخست وزیر مامور تشکیل کابینه است.
درباره تعداد اعضای کابینه و سازوکار تشکیل آن اختلاف نظر میان طرفین وجود دارد و کار به تنش لفظی میان طرفین هم کشیده شده است و تلاش‌های بشاره الراعی رهبر مسیحیان مارونی لبنان هم نتیجه‌ای به دنبال نداشته است. تلاش‌هایی از سوی حزب الله و عباس ابراهیم و برخی گروههای سیاسی لبنانی و حتی فرانسوی‌ها انجام شده است اما تاکنون نشانه‌های مثتبی از تشکیل کابینه وجود ندارد. هر چند ممکن است برخی عوامل خارجی دخیل باشد اما مشکل لبنان اساساً داخلی است و اوضاع امنیتی بحرانی و بحران‌های اقتصادی و سیاسی، اجازه انتظار طولانی‌تر را نمی‌دهد.
