کارنامه سیاه حقوق بشری عربستان و ژست حقوق بشری بن سلمان

در اقدامی کم سابقه، دولت عربستان سعودی یک فعال سیاسی این کشور را از زندان آزاد کرده است.

در همین ارتباط گزارش شده است که «لجین الهذلول»، یک زن فعال مدنی عربستانی که به دلیل اعتراض به رفتار حکومت سعودی و مخالفت آن با رانندگی زنان بازداشت بوده است، پیش  از پایان دوره محکومیتش از زندان آزاد شده است.

این فعال عربستانی به بیش از ۵ سال زندان محکوم شده بود.

آل سعود که به نظر می رسد خود را برای دوران بعد از ترامپ  آماده می کنند، چند روز قبل نیز حکم اعدام «علی النمر» را به ۱۰ سال حبس کاهش دادند. علی النمر برادر زاده «شهید نمر النمر» روحانی معروف عربستانی است که به دست نیروهای امنیتی رژیم سعودی در سال ۲۰۱۶ به اتهام واهی تروریسم و تحریک اعتراضات مردم اعدام شد.

وضعیت حقوق بشر در عربستان سعودی در سال‌های گذشته با انتقادهای فراوان کشورها و محافل مختلف بین المللی همراه بوده است، اما با وجود این انتقادات؛ بی توجهی به حقوق بشر و حقوق اولیه شهروندی طی سال های گذشته در عربستان در شدیدترین و بدترین حالت خود ادامه داشته است.

طی حداقل چهار سال گذشته در دوره ترامپ، رهبران سعودی هیچگاه حکم قضایی و یا مجازات را علیه فعالان مدنی و سیاسی کاهش ندادند و حال اقدام بی سابقه تسهیل حکم قضایی دو فعال مدنی در عربستان برای بسیاری این نتیجه گیری را به بار آورده که چنین تغییر رفتاری از سوی رهبران سعودی بی ارتباط با تغییر دولت در آمریکا نیست.

در واقع شاید حکام سعودی بویژه ولیعهد جوان از این موضوع آگاه است که رئیس جمهور جدید آمریکا به مانند ترامپ، در دوره گذشته چک سفید امضا را به ریاض نخواهد داد و از همین رو سعودی ها در اقدامی پیش دستانه با این هدف که بتوانند موج انتقادات حقوق بشری غرب از خود را کاهش دهند، تسهیل برخی احکام قضایی فعالان اجتماعی و سیاسی را در پیش گرفته اند.

در عین حال آزادی یک فعال زن در عربستان سعودی در شرایطی  صورت گرفته که رئیس جمهور جدید آمریکا وعده داده است موضوع قتل «جمال خاشقجی»، روزنامه نگار منتقد سعودی را به صورت قانونی مورد پیگرد قرار خواهد داد و از آن جا که متهم ردیف اول این جنایت شخص ولیعهد عربستان است و انگشت اتهامات نیز به طور عمده به سوی او نشانه رفته است، حال محمد بن سلمان با برخی اقدامات محدود و ژست حقوق بشری بدنبال کاهش فشارها  از سوی کاخ سفید است. در واقع اکنون سعودی ها با یک چالش بزرگتر مواجه هستند و آن پرونده قتل «جمال خاشقچی» در استانبول ترکیه است، بایدن نسبت به این پرونده حساسیت زیادی نشان داده و حالا همه در انتظار برخورد او با قاتلان خاشقچی هستند.

سخنگوی کاخ سفید هم اعلام کرده بود مدیر اطلاعات ملی آمریکا در حال تهیه گزارشی غیرمحرمانه درباره قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد حاکمان فعلی ریاض برای ارائه به کنگره است.

البته یک نکته دیگر را در این میان می توان توجه داشت و آن ژست اصلاح گرایانه ولیعهد جوان و جویای نام عربستان است. در واقع تسهیل برخی احکام قضایی فعالان سیاسی عربستان به زعم ولیعهد این کشور می تواند چهره اصلاح گرایانه و طرفدار حقوق مدنی را به او بدهد، غافل از آن که گام های کوچک محمد بن سلمان چندان نمی تواند چهره آسیب دیده فرزند پادشاه در برخورد خشن و ضد انسانی با مخالفان را ترمیم کند.

در حال حاضر زندان های عربستان همچنان میزبان صدها و بلکه هزاران نفر از شهروندان این کشورند که بیشترین جرم شان مذهب دینی متفاوت از قرائت رسمی و وهابیت حاکم است. در واقع نه تنها شیعیان عربستان، بلکه حتی دیگر مسلمانان اهل سنت نیز که تمایلی به همدلی با قرائت وهابیت رسمی سعودی ها ندارند، در صورت بروز افکار و عقاید متفاوت خود در معرض پیگیرد و آزار و اذیت دستگاه امنیتی و استخباراتی سعودی ها قرار خواهند گرفت. از جمله سال گذشته دادگاهی در عربستان، خطیب اهل سنت یکی از مساجد این کشور را به اتهام حمایت از جنبش حزب‌الله لبنان، مخالفت با تروریستی قلمداد کردن این جنبش و مخالفت با نظام‌های کشورهای خلیج فارس به سیزده سال حبس محکوم کرد.  دادگاه همچنین خطیب عربستانی را به دلیل انتشار خطبه‌ها در پایگاه اینترنتی وی موسوم به «مکتب الهدایه» متهم کرد.

براین اساس به طور کلی در عربستان سعودی همچنان بروز عقاید برخلاف جریان فکری و مذهبی وهابیت ممنوع و با هزینه های بسیاری برای شهروندان همراه است و برخی اقدامات سطحی و محدود اخیر از جمله تقلیل حکم و آزادی چند نفر  از زندانیان و فعالان سیاسی و اجتماعی نمی تواند تاثیری در چهره خشن و ضدحقوق بشری سعودی ها ایجاد کند.