خطیب‌زاده: فهرست لغو تحریم‌ها هنوز نهایی نشده/ به هیچ‌وجه منطقه را به میدان نبرد تبدیل نمی‌کنیم
سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه فهرست لغو تحریم‌ها هنوز نهایی نشده، بار دیگر تأکید کرد که آمریکایی‌ها ابتدا باید به پایبندی کامل به برجام برگردد و ایران راستی آزمایی کرده و اطمینان یابد که آنها در حال بازی با کلمات نیستند.
سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درگفت‌وگویی با جمعی از خبرنگاران خارجی از جهان عرب و کشورهای غربی در «کلاب هاوس» به تبیین مواضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص برخی از مهم‌ترین موضوعات مرتبط با کشور پرداخت و به سؤالات خبرنگاران و تحلیلگران حاضر در این نشست مجازی پاسخ داد.
* بین ایران و عربستان سعودی همواره از طرق و مسیرهای گوناگون تماس‌ها و ارتباطاتی برقرار بوده
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به پرسشی در خصوص اخبار غیررسمی مبنی بر گفت‌وگوی مقامات ایرانی و عربستانی در عراق، بدون اعلام نظر در خصوص صحت و سقم و یا محتوای گزارش رسانه‌های خارجی، اظهار داشت: «در خصوص گزارشی که نخستین بار در نشریه فایننشال تایمز منتشر شد، باید بگویم که ما به طور کلی از هر ابتکاری برای کاهش تنش‌ها و افزایش همکاری در منطقه استقبال می‌کنیم و قطعا به دنبال برقراری نوعی گفت‌وگو و ارتباط با همسایگان خود هستیم.»
خطیب‌زاده با مرور تاریخ روابط اخیر ایران و عربستان به تلاش برخی کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از جمله عراق، کویت، پاکستان، چین و آلمان در برقراری گفت‌وگو بین تهران و ریاض اشاره کرد و گفت که همواره بین دو کشور حتی در چند سال اخیر، ارتباطات و تماس‌های مستقیم و غیرمستقیم جریان داشته است.
رئیس مرکز دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه با بیان اینکه قصد اظهارنظر در خصوص گزارش مشخصی که در رسانه‌ها منتشر شده را ندارد، اشاره کرد که بین ایران و عربستان سعودی همواره از طرق و مسیرهای گوناگون تماس‌ها و ارتباطاتی برقرار بوده و این امر هیچ‌گاه به طور کامل قطع نشده است.
* به نفع ایران و عربستان و ثبات و صلح منطقه‌ای است که راهی برای حل و فصل اختلافات بیابیم
به گزارش فارس، خطیب‌زاده در پاسخ به این پرسش که آیا در دوران پساترامپ، ایران و عربستان به سمت کاهش تنش حرکت کرده‌اند؟ نیز گفت: از سوی ایران همواره تلاش‌هایی برای کاهش تنش در جریان بوده است و می‌توان گفت که اخیرا «نشانه‌های مثبتی: از جانب عربستان سعودی نیز در این راستا بروز کرده است،» با این وجود بر کسی پوشیده نیست که دشواری‌های قابل توجهی در این مسیر وجود دارد و بین دو کشور در خصوص برخی موضوعات منطقه‌ای و دوجانبه اختلافات جدی وجود دارد، اما تصور می‌کنم که به نفع هر دو کشور و همچنین ثبات و صلح منطقه‌ای است که... راهی برای حل و فصل اختلافات بیابیم.»
* دو طرح منطقه‌ای پیشنهاد شده برای خلیج فارس از داخل منطقه
در ادامه علی هاشم با اشاره برخی گزارش‌های منتشره مبنی بر برگزاری برخی نشست‌ها بین مقامات امنیتی ایران با کشورهایی نظیر اردن و امارات، گفت آیا این همان گفت‌وگوهای منطقه‌ای است که ایران از مدت‌ها پیش خواهان آن بوده است؟ سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سؤال گفت: در منطقه ما ابتکارها و چارچوب‌های بومی و درون‌زایی نظیر نامه شورای همکاری خلیج فارس که با تلاش امیر کویت به ایران آورده شد و همچنین ابتکار صلح هرمز وجود دارد که می‌تواند مورد پیگیری قرار گیرد.
خطیب‌زاده با استقبال از اینکه عراق به عنوان کشوری که با همه طرف‌ها در منطقه در ارتباط است در زمینه کاهش تنش در منطقه به بازیگری بپردازد، عنوان کرد: بین ایران و کشورهای منطقه تعاملاتی وجود داشته، با این وجود هنوز برای آنکه گفته شود ترتیبات منطقه‌ای واقعی در حال شکل‌گیری است، زود است.
به گزارش فارس، سخنگوی دستگاه دیپلماسی اظهار داشت که تحولات منطقه ای در مسیر درستی قرار گرفته و دستاورد تحولات اخیر این بوده که آن دسته از کشورهایی که به ترامپ چشم دوخته بودند، دریافتند که منطقه نیازمند یک ترتیبات درون‌زا و بومی است و این ادراک، یک اتفاق خوب است و باید از این فرصت بهره گرفت.
وی در پاسخ به پرسشی در خصوص موانع برقراری یک اجماع در منطقه، چندین مانع و معضل را برشمرد از جمله انباشت بحران‌ها و مناقشات حل نشده منطقه‌ای که نقطه سرآغاز آن، اشغال اراضی فلسطینیها بوده و همچنین مشکلات شناختی و تفکر حذف دیگر بازیگران و بازی حاصل جمع صفر که از سوی برخی قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای پیگیری شده است و درنهایت، بی‌اعتمادی ساختاری در سطح منطقه و مداخلات کشورهای خارج از منطقه که باعث رقابت قدرت‌های جهانی در سطح منطقه برای غارت انرژی و همچنین فروش میلیاردها دلار تسلیحات به کشورهای منطقه شده است.
خطیب‌زاده در ادامه تأکید کرد که دو طرح منطقه‌ای برای خلیج فارس از داخل منطقه پیشنهاد شده است که یکی طرح نامه شورای همکاری در دسامبر ۲۰۱۶ است که با تلاش امیر فقط و کویت به ایران آورده شد و ایران نیز در سفر حسن روحانی رئیس جمهور به عمان و کویت در مارس ۲۰۱۷ جواب مثبت داد و دیگری نیز ابتکار صلح هرمز که از سوی ایران طرح شد.
وی تاکید کرد: حل اختلافات منطقه‌ای و مسائل شناختی، نیازمند یک نقطه شروع است.
سعید خطیب‌زاده تصریح کرد که نمی‌توان به تمام پرونده‌های منطقه‌ای به یک چشم نگاه کرد و برای حل مسائل آنها راه‌حل یکسان ارائه داد، چرا که هر یک از این پرونده‌ها، از جمله اوضاع لبنان، یمن و سوریه، مشخصه‌ها و ویژگی‌های متفاوتی دارند.
* روند گفت‌وگوها در وین
رئیس مرکز دیپلماسی وزارت امور خارجه در پاسخ به پرسشی درباره گفت‌وگوهای هسته‌ای در وین و چشم‌انداز این گفت‌وگو، روند گفت‌وگوها در وین را «امیدوار کننده» توصیف کرد و گفت: پیشرفت‌هایی به دست آمده است و همه طرف‌ها «جدیت و اراده سیاسی» خود را برای دستیابی به نتیجه نشان داده‌اند.
سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه گفت‌وگوها در فضایی «نسبتا سازنده» برگزار شده است، گفت: ایران و ۱+۴ در خصوص رسیدن به وضعیت «پایبندی در برابر پایبندی» به بحث و تبادل نظر پرداخته‌اند و گفت‌وگوها اکنون به اندازه‌ای پیشرفت داشته که بتوان کار بر روی نگارش متن، دستکم در خصوص بخش‌های کمتر مورد اختلاف را آغاز کنند.
* هیچ‌گاه بحثی در خصوص توافق موقت صورت نگرفته
وی تصریح کرد: هنوز در خصوص موضوعات قابل توجهی از جمله ترتیب اقدامات، رفع کلیه تحریم‌ها و راستی‌آزمایی اختلاف نظر وجود دارد، با این وجود «تصور می‌کنم که همه در وین اراده کافی برای پیشرفت را به نمایش گذاشته‌اند.»
خطیب‌زاده در پاسخ به این سؤال که آیا طرفین در حال نگارش یک توافق موقت علاوه بر توافق اصلی هستند، تأکید کرد که برجام صرفا یک بار مورد مذاکره قرار گرفته و هم اکنون هیچ مذاکره جدیدی پیرامون متن این توافق انجام نمی‌شود.
وی نشست کنونی در وین را یک گفت‌وگوی فنی بین ایران و اعضای باقی مانده در برجام (۱+۴) در خصوص نحوه پایبندی کامل آمریکا به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توصیف کرد و گفت: هیچ‌گاه بحثی در خصوص یک توافق موقت صورت نگرفته است، بلکه آنچه مورد بحث قرار گرفته، چگونگی پایبندی کامل ایالات متحده به برجام، نحوه راستی‌آزمایی و سپس لغو اقدامات جبرانی ایران ناشی از نقض فاحش برجام از سوی واشنگتن، بوده است.
خطیب‌زاده افزود: «منظور از نگارش متن این است که همه طرف‌ها اکنون به نقطه‌ای رسیده‌اند که اکنون می‌توانند وارد جزییات شده و تمام اقداماتی که ایالات متحده باید انجام دهد و همچنین آنچه ایران پس از راستی‌آزمایی و در پاسخ انجام می‌دهد را فهرست کنند.»
* برنامه همکاری جامع ایران و چین/ ایران همواره به دنبال تنوع بخشی به روابط خارجی
در ادامه این گفت‌وگوی مجازی، سؤالی در خصوص تأثیر توافق اخیر بین ایران و چین بر پویش‌های منطقه‌ای مطرح شد که خطیب‌زاده این سند را «نقشه راهی» برای روابط راهبردی بین ایران و چین خواند و به ارائه توضیحاتی در خصوص نقطه آغاز و سرانجام سند و نقشه راه مشارکت جامع راهبردی بین ایران و چین پرداخت و گفت: سندی که در حال حاضر به دست آمده است حاصل چهار سال رفت و برگشت متن‌های پیشنهادی بین دو کشور است و نهایتا این متن در ماه فوریه نهایی شد و در سفر اخیر وزیر خارجه چین به تهران به امضا رسید.
خطیب‌زاده با تأکید بر اینکه این سند متأثر از روابط ایران با اروپا یا دیگر کشورها نیست، اظهار داشت: روابط بین تهران و پکن روابطی واقعی است و انعقاد این تفاهمنامه به ایجاد روابط خارجی متوازن‌تری برای ایران «کمک شایانی» خواهد کرد، با این وجود باید به خاطر داشت که چین با برخی دیگر از کشورهای منطقه نیز چنین اسنادی به امضا رسانده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین یادآور شد که جمهوری اسلامی ایران همواره به دنبال تنوع بخشی به روابط خارجی خود بوده و چین هم یکی از شرکای اصلی ایران است و طبیعی است که چنین سندی بین دو کشور به امضا برسد.
* راستی‌آزمایی اقدامات آمریکا/ایران نمی‌خواهد تحریم‌ها صرفا روی کاغذ رفع شود
به گزارش فارس، خطیب‌زاده در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص راستی‌آزمایی اقدامات طرفین در برجام، این مسئله را امری سهل و ممتنع توصیف کرد و گفت: راستی‌آزمایی اقدامات ایران بسیار ساده است، چرا که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مرجع بررسی و راستی‌آزمایی این مسئله است و به سادگی می‌تواند اقدامات ایران را مورد بررسی قرار دهد، اما در مقابل راستی‌آزمایی اقدامات آمریکا و دیگر طرف‌های برجام امری دشوار است.
وی تأکید کرد که سابقه عهدشکنی آمریکا موجب شده تا راستی‌آزمایی اکنون از اهمیت بالایی برخودار باشد و طبیعی است که ایران اکنون خواهان راستی‌آزمایی دقیق اقدامات آمریکا باشد.
خطیب‌زاده گفت: همانگونه که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صرف اعلامیه‌های ایران بر روی کاغذ را نمی‌پذیرد و بر راستی‌آزمایی حضوری و فیزیکی تأکید دارد، ایران نیز نمی‌خواهد تحریم‌ها صرفا روی کاغذ رفع شود و از این رو خواهان آن است که رفع تحریم‌ها را به صورت عملی مورد راستی‌آزمایی قرار دهد و شاهد آن باشد که تحریم‌ها در حوزه‌های مختلف از جمله مبادلات مالی، بانکداری، فروش نفت، بیمه، حمل و نقل و هر چیز دیگر مربوط به تعهدات ایالات متحده، واقعا رفع شده باشند.
به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، یکی از موضوعات مهم مورد بحث بین ایران و دیگر طرف‌ها، چگونگی راستی‌آزمایی اقدامات ایالات متحده است.
* زمانبندی و ترتیبات اجرای تعهدات/ ایران در مذاکرات عجله ندارد، اما در عین حال خواهان گفت‌وگوهای مطول و فرسایشی نیز نیست
در ادامه خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز سؤالی در خصوص زمانبندی و ترتیب اجرای اقدامات برای بازگشت آمریکا به برجام و توقف اقدامات جبرانی ایران مطرح کرد و پرسید که کدام یک از طرفین اولین اقدام را انجام می‌دهند و چه زمانی برای حصول یک تفاهم متصور است؟ که خطیب‌زاده با بیان اینکه لازم است که بین ایران و ۱+۴ از یک سو و از ۱+۴ و ایالات متحده از سوی دیگر در خصوص طرح‌ریزی اقدامات یک تفاهم شکل بگیرد، گفت: منظور از ترتیب‌بندی sequencing، اقدامات عملی و ترتیبات رفع تحریم‌ها و همچنین چگونگی پایبندی کامل ایالات متحده است و منظور ایران از عبارت ترتیب‌بندی این است که ایالات متحده باید تعهدات خود را با ترتیبی که توافق می‌شود اجرا کرده و ایران این امر را راستی‌آزمایی کند.
سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به توافق سه ماهه بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در ماه می منقضی می‌شود، گفت: ایران در مذاکرات عجله ندارد، اما در عین حال خواهان گفت‌وگوهای مطول و فرسایشی نیز نیست.
وی تأکید کرد که اکنون پنجره فرصتی بین ایران و آژانس ایجاد شده است که زمانبندی مشخص دارد، اما باید صبر کرد و دید که آیا ایالات متحده می‌تواند تا آن تاریخ تمام اقدامات لازم برای پایبندی به برجام را انجام دهد یا نه.
* تأثیر انتخابات بر پرونده هسته‌ای/ سیاست خارجی در ایران حوزه‌ای غیرجناحی است
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که تأثیر انتخابات و تغییر دولت بر روند گفت‌وگوها چه خواهد بود و اینکه آیا دولت آینده باید کار را از جایی که دولت کنونی به سرانجام رساند ادامه دهد یا خیر؟ گفت: «به عنوان یک اصل، سیاست خارجی در ایران حوزه‌ای غیرجناحی است و ما آن را بر اساس مرزبندی‌های حزبی تعریف نمی‌کنیم. ثبات مواضع ایران در خصوص مسئله هسته‌ای دقیقا ناشی از همین مسئله است که ما سیاست‌های خود را بر اساس منافع ملی و از طریق یک گروه فراگیر از مقامات ارشد، یعنی همان شورای عالی امنیت ملی، تعیین و تدوین می‌کنیم.» از این رو، مسئله هسته‌ای یا دیگر موضوعات امنیت ملی، با تغییر دولت‌ها دستخوش تغییر نمی‌شوند و سیاست‌های مربوط به آنها توسط کلیت نظام سیاسی تدوین می‌شود.
وی افزود: «از روز نخستی که ما تدابیر جبرانی را آغاز کردیم، تأکید داشتیم که ابتدا ایالات متحده باید به تعهدات خود بازگردد. این سیاست در طول دولت ترامپ تغییر نکرد و در هیچ دولت دیگری نیز تغییر نخواهد کرد. منظور من از ثبات سیاست، چنین امری است.»
* برخی کشورهای منطقه مخالف یک ایران قوی و مستقل بودند
به گزارش فارس، در ادامه این گفت‌وگوی مجازی در بستر برنامه کلاب هاوس، خطیب‌زاده در پاسخ به چرایی وقوع تحولات مثبت در چند ماه پایانی دولت حسن روحانی، اشاره کرد که به باور او، سیاست کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ، اتکای برخی کشورهای منطقه به دولت ترامپ و نادیده انگاشتن ایران در گفت‌وگوها و ترتبیات منطقه ای در زمره موانعی برای برقراری گفت‌وگوها در سطح منطقه تا قبل از تغییرات در کاخ سفید بوده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به نقش مخرب برخی کشورهای منطقه در طول چند سال گذشته در خصوص انعقاد توافق برجام و همچنین تحولات منطقه‌ای، اظهار داشت: این کشورها مخالف یک ایران قوی و مستقل بودند و از این رو، ایران پیشنهاد خود مبنی بر «منطقه قوی» را مطرح کرد تا از این طریق، همکاری‌ها بین کشورهای منطقه‌ای شکل گیرد و این برداشت اشتباه نزد برخی کشورهای منطقه‌ای که می‌توان امنیت را به بهای ناامنی دیگران تامین کرد، برطرف کرد.
* عربستان حتی به تنهایی می‌تواند جنگ علیه یمن را پایان دهد
خطیب‌زاده در پاسخ به سؤال دیگری در خصوص دستورکارهای احتمالی بین ایران و عربستان در دوره جدید اظهار داشت که بین دو کشور در خصوص مسائل منطقه‌ای اختلاف نظر وجود دارد، اما در عین حال موضوعاتی مثل پایان بخشیدن به تراژدی یمن نیازمند همکاری دو طرف است. البته در خصوص مسئله یمن، ایران از ابتدا بر طرح‌های سازمان ملل و نماینده ویژه این سازمان در امور یمن، «گریفیتس» نظر مثبت داشت و همچنین نماینده ایران در امور یمن نیز با «گریفیتس» و همچنین دولت نجات ملی گفت‌وگو و تعامل داشته است تا از این طریق، طرح سازمان ملل به سرانجام برسد.
به گفته خطیب‌زاده، ایران بر این باور است که عربستان حتی به تنهایی می‌تواند جنگ علیه یمن را پایان دهد.
* بین ایران و امارات و اردن روابط دیپلماتیک وجود دارد
این دیپلمات ارشد ایرانی در پاسخ به سؤالی در خصوص اظهار نظر پیرامون گزارش‌ها مبنی بر گفت‌وگوهای امنیتی ایران با دیگر کشورهای عربی از جمله مصر، اردن و امارات، وجود گفت‌وگوهای پنهان را غیرضروری خواند و گفت که بین ایران و کشورهای امارات و اردن روابط دیپلماتیک وجود دارد و دو طرف دارای نمایندگی دیپلماتیک در کشورهای یکدیگر هستند و تعاملات دیپلماتیک ایران با اردن و امارات برقرار است و حتی میزان روابط تجاری بین ایران و امارات روندی افزایشی داشته است.
با این حال، سخنگوی وزارت امور خارجه وضعیت کنونی را برای تسریع گفت‌وگوهای دوجانبه، سه جانبه و چندجانبه منطقه‌ای مطلوب قلمداد کرد.
* تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا، سیاست ایران را همه زندانیان در برابر همه زندانیان عنوان کرد.
وی با اشاره به اینکه زندانیان ایرانی در کشورهای مختلف از جمله استرالیا، اروپا و آمریکا به دلیل اتهامات واهی در بازداشت به سر می‌برند و این روند در دوره ترامپ که به نوعی گروگان گیری محسوب می‌شد، شدت یافت، به پیشنهاد وزیر امور خارجه ایران در خصوص تبادل سراسری زندانیان بین ایران و آمریکا اشاره کرد و این طرح را ضامن بستن این فصل در موضوعات فیمابین دو کشور ایران و آمریکا دانست.
* تسلیحات اتمی در دکترین دفاعی ایران هیچ جایگاهی ندارد/ ایران هیچ نیازی به چتر هسته‌ای هیچ کشوری ندارد
خطیب‌زاده در پاسخ به پرسشی مبنی بر برخی اظهارنظرها گزارش‌ها پیرامون توافق اولیه بین ایران و روسیه برای بهره‌مندی تهران از چتر هسته‌ای روسیه، تأکید کرد که منشأ چنین شایعاتی را نمی‌داند و تسلیحات اتمی، همانگونه که ایران بارها تأکید کرده است، در دکترین دفاعی ایران هیچ جایگاهی ندارد.
وی تصریح کرد که سیاست بدون تغییر ایران، منع تولید و استفاده از تسلیحات هسته‌ای است که این سیاست ریشه در باورهای دینی و فتوای رهبر انقلاب نیز دارد.
خطیب‌زاده همچنین در خصوص ادعای چتر هسته‌ای روسیه، سیاست نه شرقی و نه غربی ایران را یادآور شد و اینکه یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی، کسب استقلال از قدرت‌های جهان و اتکا به قدرت مردمی بوده است.
به گفته وی، ایران هیچ نیازی به چتر هسته‌ای هیچ کشوری ندارد و استفاده ایران از برنامه هسته‌ای صرفا صلح‌آمیز بوده و هیچ‌گاه به سمت نظامی‌گری حرکت نکرده و نخواهد کرد.
* ایران حامی گفت‌وگوهای بین الافغانی
به گزارش فارس، خطیب‌زاده در خصوص امنیت افغانستان و گفت‌وگوها بین رهبران طالبان با دولت مرکزی در کابل و همچنین خروج نیروهای آمریکایی از این کشور اظهار داشت که امنیت و ثبات افغانستان همانا امنیت و ثبات ایران است و به همین جهت آنچه در افغانستان می‌گذرد همواره برای ایران حائز اهمیت بوده است و به همین دلیل است که ایران نقشی کلیدی در برقراری دولت جمهوری اسلامی افغانستان در این کشور داشته و همچنین ایران یک شریک جدی در کنفرانس بُن بوده و به افغانستان در دستیابی به قانون اساسی کنونی خود، کمک کرده و برای ارتقای حقوق گروه‌های مختلف از جمله زنان، اقلیت‌ها و قومیت‌ها در افغانستان تلاش کرده است.
* مردم افغانستان باید درباره آینده کشورشان تصمیم‌گیری کنند
سخنگوی وزارت امور خارجه در ادامه با تأکید بر اینکه آینده افغانستان باید توسط مردم افغانستان تصمیم‌گیری شود، افزود که به دلیل چنین اهمیتی است که ایران تلاش کرده تا گفت‌وگوها بین دولت افغانستان و همه گروه‌ها از جمله طالبان را تسهیل کند.
وی رویکرد ایران در قبال طالبان را اینگونه توصیف کرد که «طالبان می‌تواند بخشی از آینده افغانستان باشد، اما همه آینده افغانستان نیست» و به همین دلیل ایران حامی گفت‌وگوهای بین الافغانی است.
خطیب‌زاده همچنین در خصوص خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان هم اظهار داشت که خروج مسئولانه نیروهای آمریکایی از این کشور می‌تواند یک خروج مطلوب باشد؛ با این حال، وی ابهامات همیشگی در خصوص اقدامات آمریکا در افغانستان را یادآور شد و سیاست آمریکا در افغانستان را همچنان نامشخص و مبهم توصیف کرد.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی همچنین وضعیت کنونی افغانستان را در نتیجه سیاست‌های اشتباه آمریکا دانست و خواستار آن شد که خروج آمریکا مسئولانه باشد.
* گفت‌وگوهای وین و روابط ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
رئیس مرکز دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه در پاسخ به سؤالی درباره گفت‌وگوهای اخیر ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی که در وین برگزار شد، این گفت‌وگو را در ادامه تعاملات و گفت‌وگوهای قبلی خواند که «آژانس در خصوص برخی فعالیت‌های ایران سوالاتی را از ایران مطرح کرده بود و ایران نیز به آنها پاسخ داده بود که این تعامل ادامه دارد.»
به گفته خطیب‌زاده ایران پاسخ‌هایی مشروح و کافی به آژانس ارائه داده است تا بتواند در گزارش‌های خود به جمع‌بندی برسد.
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین به نقش آژانس به عنوان ناظر ابعاد هسته‌ای برجام اشاره کرد و گفت: بر این اساس بخشی از همکاری‌ها بین ایران و آژانس ناظر به موضوعات مرتبط با هسته‌ای برجام است.
سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: در حال حاضر در خصوص فهرست اقداماتی که ایران باید در خصوص توقف تدابیر جبرانی اتخاذ کند، اختلاف نظرهایی وجود دارد و آژانس می‌تواند نقش سازنده‌ای در این زمینه ایفا کند.
* امیدی در انتهای این مسیر وجود دارد
خطیب‌زاده همچنین در خصوص اظهارات رئیس جمهور مبنی بر پیشرفت ۷۰ درصدی گفت‌وگوها در وین نیز اظهار داشت که به باور آقای روحانی، چنانچه اراده سیاسی واقعی نزد دولت آمریکا باشد، امکان پیشرفت در گفت‌وگوها وجود دارد.
این دیپلمات ارشد ایرانی همچنین با توجه به گزارش‌های دریافتی از مذاکره کنندگان ایرانی بیان کرد که نور امیدی در انتهای این مسیر وجود دارد، با این حال دشواری اصلی در جزییات است و میزان رصد باقیمانده به تعبیر رئیس جمهور نیز بسیار حائز اهمیت است و هم اکنون بسیار زود است که قضاوت کنیم آیا می‌توانیم آن درصد باقیمانده را هم محقق کنیم یا خیر.
* سیاست منطقه‌ای ایران پس از ترامپ
در ادامه، یکی از خبرنگاران عنوان کرد که به نظر می‌رسید ایران در دوران ترامپ و در پاسخ به سیاست فشار حداکثری، سیاست «مقاومت نامتقارن حداکثری» را در پیش گرفته و در قالب این سیاست تلاش می‌کند در یمن و همچنین لبنان رویکردی «غیرسازنده» داشته باشد و از این طریق ایالات متحده را برای پایان دادن به فشار حداکثری تحت فشار قرار دهد. این خبرنگار این سؤال را مطرح کرد که آیا با پایان سیاست فشار حداکثری، این رویکرد ایران نیز متوقف می‌شود؟
* آن چه در یمن اتفاق افتاده در نتیجه سیاست‌های ایران نیست
سعید خطیب‌زاده در پاسخ به این سؤال اظهار داشت که «ایران همواره نقش سازنده‌ای در منطقه ایفا کرده و همواره موافق یک منطقه قوی بوده است. آن چه در یمن اتفاق افتاده در نتیجه سیاست‌های ایران نیست، بلکه به دلیل تهاجم ائتلاف عربستان بد حمایت آمریکا به این کشور است و اگر چنانچه امروز عربستان این تهاجم را متوقف سازد و محدودیت‌ها علیه این کشور را لغو کند، فردا شاهد خواهد بود که هیچ جنگی در این کشور به وقوع نمی‌پیوندد و در آن منطقه وضعیت تازه‌ای حاکم می‌شود».
سخنگوی وزارت خارجه با بیان اینکه اکنون اوضاع یمن تا حد بسیار زیادی به رفتار عربستان وابسته است، گفت در پرونده قطر نیز شاهد آن بودیم که پایان دادن به حصر قطر از سوی عربستان اوضاع را تغییر داد.
سعید خطیب‌زاده همچنین با اشاره به حمایت ایران از برنامه‌های سازمان ملل و گفت‌وگوهای همیشگی نماینده ایران در امور یمن با «گریفیتس» و پیشنهاد چهار ماده‌ای سال ۲۰۱۵ وزیر امور خارجه در خصوص آتش‌بس در یمن، طرح چهار ماده‌ای ایران را همچنان قابل طرح و تحقق دانست.
* ایران هیچ‌گاه در امور داخلی لبنان دخالت نکرده/ ایران به هیچ‌وجه منطقه را به یک میدان نبرد تبدیل نمی‌کند
در خصوص مسئله لبنان، هم خطیب‌زاده اشاره داشت که ایران هیچ‌گاه در امور داخلی لبنان دخالت نکرده است و آنچه هم اکنون در لبنان اتفاق می‌افتد بر اساس تحولات داخلی این کشور است و ایران همواره به این کشورها کمک کرده است.
وی در ادامه تاکید کرد که آمریکا حداقل در دوره ترامپ تلاش داشته تا منطقه را تبدیل به صحنه هماوردی خود با ایران کند که تهران همواره از این امر اجتناب ورزید.
به گفته خطیب‌زاده، غرب آسیا منطقه‌ای است که ایران، بر خلاف آمریکا که از آن سر دنیا آمده است، همواره در آن حضور داشته است و لذا ایران همواره برای مقابله با تهدیدات امنیتی و قوی ساختن منطقه تلاش کرده است.
* سیاست فشار حداکثری شکست خورده است
سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: «فراموش نکنید که وقتی ترامپ این کارزار فشار حداکثری را آغاز کرد، ایران برای یک سال تمام سیاست صبر را در پیش گرفت.»
به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، ایران یک سال بعد از صبر و پس از آنکه آمریکا نه فقط ایران، بلکه دیگر کشورها را به دلیل اجرای قطعنامه شورای امنیت تحت فشار قرار داد و حتی سردار قاسم سلیمانی را به شهادت رساند، شروع به پاسخ حساب شده به آمریکا و مقاومت حداکثری کرد.
به گزارش فارس، وی همچنین تأکید کرد که اکنون بر همه روشن شده که سیاست فشار حداکثری شکست خورده است و به هیچ یک از اهداف خود نرسیده و این سیاست تنها به پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران و آسیب زدن به مردم ایران منجر شده است.
سعید خطیب‌زاده با تأکید بر اهمیت امنیت منطقه برای ایران، گفت ایران به هیچ‌وجه منطقه را به یک میدان نبرد تبدیل نمی‌کند.
* آمریکایی‌ها باید ابتدا به پایبندی کامل بازگردند
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سؤالی در خصوص چگونگی اطمینان از عدم تکرار عهدشکنی آمریکا، گفت: این مسئله نه تنها دغدغه ایران، بلکه دغدغه کل ۱+۴ و ایران است، چراکه وقتی ایالات متحده برجام را ترک کرد، نه تنها ایران، بلکه شرکت‌های اروپایی را نیز برای پایان دادن به حضور در ایران تحت فشار قرار داد، به همین جهت اکنون این طرف‌ها نیز خواهان آن هستند که تضمین دریافت کنند.
وی افزود: به همین دلیل است که اکنون ایران بر این ترتیب‌بندی تأکید دارد که ابتدا ایالات متحده به طور کامل به تعهدات خود بازگردد، چرا که این ایالات متحده بود که پیمان‌شکنی کرد و توافق را ترک کرد. خطیب‌زاده افزود: «به این دلیل است که ما تأکید داریم که ابتدا آنها باید به پایبندی کامل بازگردند. ما باید راستی‌آزمایی کنیم و اطمینان یابیم که آنها در حال بازی با کلمات نیستند و تلاش نمی‌کنند که روابط و تجارت خارجی ایران را تخریب کنند.»
سخنگوی وزارت امور خارجه اشاره کرد که حتی در دوران اوباما، خزانه‌داری آمریکا با تأخیر بسیار زیاد برای شرکت‌ها مجوز فروش به ایران صادر می‌کرد، از این رو، ایران باید به صورت عملی پایبندی آمریکا به تعهداتش در حوزه‌های مختلف تجاری را راستی‌آزمایی کند.
وی تأکید کرد که واشنگتن باید از هر اقدامی که ممکن است تجارت خارجی ایران را به نحوی منفی متأثر کند، خودداری کند.
* ریشه اصلی مشکلات منطقه به رژیم اسرائیل باز می‌گردد
در بخش پایانی این گفتگوی مجازی، چند سؤال به صورت پیوسته از سوی تحلیلگران و روزنامه نگاران آگاه به مسائل ایران و منطقه از خطیب‌زاده پرسیده شد که وی پاسخ داد.
نخستین سؤال به چشم انداز روابط ایران و رژیم اسرائیل اختصاص داشت که سخنگوی وزارت امور خارجه اظهار داشت که ریشه اصلی مشکلات منطقه به رژیم اسرائیل باز می‌گردد و این رژیم را یک تهدید وجودی برای کشورها و مردم منطقه و منبع تروریسم در سطح منطقه خواند.
خطیب‌زاده ضمن تأکید بر به رسمیت نشناختن این رژیم از سوی ایران، راه حل نهایی برای مسئله فلسطین را برگزاری همه‌پرسی و تصمیم‌گیری در خصوص آینده فلسطینیها از سوی ساکنان اصلی آن منطقه دانست و تأکید کرد که رژیم صهیونیستی عامل اصلی بسیاری از جنگ‌های خونبار در منطقه ما بوده است.
* سیاست داخلی آمریکا دغدغه ایران نیست
وی در پاسخ به پرسشی درباره تلاش‌های جمهوریخواهان در کنگره برای احیای کارزار فشار حداکثری، با بیان اینکه آمریکا باید بپذیرد که توهم دستیابی به توافقی بهتر شکست خورده، اظهار داشت: «فشار حداکثری ناکام بوده است. این کارزار در ابتدا در تلاش بود تا تمامی مجموعه نظام سیاسی ایران، برنامه هسته‌ای و اقتصاد ملی را به سمت فروپاشی سوق دهد، اما ناکام ماند. به رغم این ناکامی‌ها، چنانچه کنگره مجددا قصد احیای این کارزار را داشته باشد، ایران هیچ اهمیتی نمی‌دهد. سیاست داخلی آمریکا دغدغه ایران نیست و این دولت آمریکا است که باید به تعهدات و وعده‌های خود پایبند باشد و ایران با دولت آمریکا در خصوص تعهدات برجامی و پایبندی به قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل روبرو است».
سخنگوی وزارت امور خارجه یادآور شد که ایران معتقد است که رئیس‌جمهور آمریکا از اختیارات کافی برای اجرای تعهدات این کشور در برجام برخوردار است.
* طرح و ابتکار عمل‌ها باید از بطن منطقه باشد
رئیس مرکز دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه در خصوص طرح روسیه برای رژیم امنیتی جدید در خلیج فارس و خاورمیانه اظهار داشت که روابط دوجانبه در سطح بسیار خوبی قرار دارد و حتی ارتقا یافته و سفر اخیر وزیر امور خارجه روسیه موید این گفته است. با این حال، وی تصریح کرد که به رغم همپوشانی‌های طرح‌های روسیه و چین برای امنیت در خلیج فارس، باور ایران بر این است که طرح و ابتکار عمل‌ها باید برخاسته از بطن منطقه باشد. در حال حاضر، طرح شورای همکاری خلیج فارس و طرح صلح هرمز از سوی کشورهای منطقه ارائه شده که با انگیزه و انرژی کافی می‌توان به این پیشنهادها و ابتکارعمل‌ها پرداخت و صلح و ثبات را برای منطقه به ارمغان آورد.
* فهرست لغو تحریم‌ها هنوز نهایی شده
خطیب‌زاده در خصوص پرسشی با محوریت مصداق‌های پایبندی آمریکا به توافق برجام و راستی‌آزمایی این پایبندی، اظهار داشت که تمامی تحریم‌هایی که در دوره ترامپ اعمال شد مرتبط با برجام بوده و به باور وی، «دولت کنونی آمریکا هنوز از میراث ناکام دولت قبلی در این کشور رهایی نیافته است تا به توافق دولت اوباما بازگردد، اما دیر یا زود باید دریابند که نمی‌توانند هر دو مسیر فشار حداکثری و بازگشت به برجام را همزمان به پیش ببرند و ضرورت دارد که یک تصمیم سیاسی در سطح دولت آمریکا گرفته شود».
سخنگوی دستگاه دیپلماسی اشاره داشت که فهرست لغو تحریم‌ها هنوز نهایی شده، ولی پیشرفت‌هایی در این خصوص صورت گرفته است و گفت‌وگوها همچنان ادامه دارد.
گفتنی است این نشست به زبان انگلیسی و از سوی وبگاه عرب زبان «جاده ایران» و به میزبانی علی هاشم، تحلیلگر این وبگاه و خبرنگار شبکه الجزیره انگلیسی برگزار شد و بیش از ۱۰۰ دقیقه به طول انجامید.
