بهترین راه حل بحران لیبی همکاری ترکیه با روسیه است

یونان و ترکیه دو کشور همسایه ای هستند که از گذشته تا به امروز بر سر مسائل مختلف اختلاف نظر داشته اند و تنش های میان دو دولت با گذشت زمان نه تنها لاینحل مانده بلکه وارد مرحله حساسی نیز شده است. به طوریکه رسانه های آلمان از میانجیگری آنگلا مرکل صدراعظم این کشور جهت ممانعت از درگیری نظامی یونان و ترکیه خبر می دهد. واقعیت این است دشمنی یونان و آنکارا زمانی آغاز شد که سلطان محمد فاتح در سال ۱۴۵۳ به استانبول حمله می کند و به حیات هزار ساله «بیزانس» پایان می دهد. همچنین عامل دیگر اختلاف دو کشور که در سال ۱۹۷۴ به اوج خود می رسد حمله ترکیه به جزیره قبرس بود که توانست ۳۸ درصد خاک آن جزیره را به بهانه حمایت از ترک های قبرس تصاحب کند. از آن زمان به بعد روابط دو کشور هیچ گاه متعادل نشده است. به خصوص اینکه در این روزها در پی تغییر کاربری «ایاصوفیه» توسط دولت ترکیه شاهد خشم مردم و دولت یونان هستیم. خبرنگار مهر در خصوص دلایل اصلی اختلافات ترکیه و یونان گفتگویی با «مهمت علی گوللر» روزنامه نگار، نویسنده و مقاله نویس حوزه سیاست خارجی ترکیه در روزنامه جمهوریت انجام داده است که در ادامه می خوانیم: *در سال های اخیر روابط یونان و ترکیه به علت مسائلی چون بحران پناهجویان، فعالیت ترکیه برای کشف انرژی در بستر مدیترانه و همچنین تصمیم ترکیه در تغییر کاربری مسجد ایاصوفیه وارد مرحله پر تنشی شده است. چرا با گذشت زمان اختلافات دو کشور عمیق تر می شود؟ دلیل اصلی عمیق تر شدن مشکلات بین دو کشور این است که آتن به عنوان عضوی از اتحادیه اروپا فکر می کند که به دلیل منافعش در منطقه و حمایت آمریکا می تواند از این مشکلات به بیشترین و بهترین شکل بهره مند شود. این در حالی است که تمامی مسائل از بُعد تاریخی و جغرافیایی و با توجه به منافع مشترک آنکارا و آتن می تواند قابل حل باشد نه دخالت دولتی دیگر. * تاثیر اختلافات دو کشور در شرایط ترکیه چگونه بوده است؟ قطعاً بهترین راه حل این است که تمامی مسائل سیاسی دو کشور بین دو دولت بدون دخالت اتحادیه اروپا، آمریکا و حتی انگلیس که پایگاهش در قبرس جنوبی فعال است، حل شود. زیرا حضور این نهادها و دولت ها اختلافات دو کشور را عمیق تر می کند. اما آنچه که در سیاست خارجی آتن مشاهده می شود این است که این کشور همچنان می خواهد از حمایت این دولت ها بهره مند شود. در نتیجه اشتباهات سیاست خارجی آنکارا موجب آن شده که آتن در راستای همکاری با دولت هایی که در منطقه با ترکیه ائتلاف دارد، یک فرصت طلایی بدست آورد. به همین دلیل برای آنکارا بهترین راه خروج از این بحران سیاسی که یک جبهه از لیبی تا سوریه و مدیترانه شرقی را تشکیل داده گسترش همکاری با روسیه است. تحلیل ها نشان می دهد بلوک جدیدی که در مدیترانه شرقی ایجاد شده است قصد دارد مسکو را هم در صف خود قرار دهد. زیرا چگونگی تقسیم منابع هیدروکربن در مدیترانه شرقی و ارسال گاز طبیعی به اروپا برای روسیه به عنوان بزرگ ترین کشوری که گاز اروپا را تامین می کند حائز اهمیت است. به همین سبب آنکارا با جلب توجه مسکو در مساله مدیترانه شرقی به سوی خود و همچنین متمایل کردن مصر از جبهه مقابل به سمت خود می تواند مسیر برون رفت از این بحران را پیدا کند. * در پی توافق دریایی که میان ترکیه و فائز السراج نخست وزیر دولت وفاق ملی لیبی در خصوص خطوط مرزی دریایی امضا شد یونان نیزدر مقابل توافقی با ایتالیا با عنوان منطقه انحصاری اقتصادی امضا کرد. چنین توافقاتی شرایط ترکیه در مدیترانه شرقی را چگونه تحت تاثیر قرار خواهد داد؟ بیشتر از اینکه توافق ایتالیا و یونان، سیاست ترکیه در مدیترانه شرقی را تحت تاثیر قرار دهد توافق آتی یونان و مصر که این روزها زمزمه هایی از آن به گوش می رسد می تواند شرایط ترکیه در مدیترانه را تغییر دهد زیرا از لحاظ جغرافیایی توافق یونان و مصر می تواند توافق لیبی و ترکیه را خنثی کند. بدون شک هر دو کشور یونان و ترکیه برای به دست آوردن سهم بیشتر در حال توافق های دو جانبه با دیگر کشورهای حوزه مدیترانه هستند اما شرایط جغرافیایی و سیاسی مدیترانه شرقی به گونه ای است که اگر ترکیه و یونان به طور جداگانه هر نوع توافقی را با دولتی دیگر امضا کنند مانع اجرایی شدن این توافقات مقابل هم می شوند. به همین خاطر بهترین راه حل، توافق تمامی کشورهای حوزه مدیترانه شرقی با هم است اما مهم ترین دلیل انجام نشدن چنین توافقاتی، آمریکا و اتحادیه اروپا به شمار می رود. قطعاً بهترین راه حل این است تمامی مسائل سیاسی دو کشور بین دو دولت بدون دخالت اتحادیه اروپا، آمریکا و حتی انگلیس که پایگاهش در قبرس جنوبی فعال است، حل شود* همانطور که می دانید اولین کشوری به مساله ایاصوفیه واکنش نشان داد یونان بود. و حالا شاهد اعتراضاتی حتی سوزاندن پرچم ترکیه در آتن هستیم. از این پس در روابط دو کشور چه رویدادهایی را مشاهده خواهیم کرد؟ موضوع تغییر کاربری ایاصوفیه از موزه که با تصمیم جمهوری ترکیه بود و تبدیل آن به مسجد، بیش از آنکه مساله سیاست خارجی ترکیه را مورد توجه قرار دهد بیشتر بر سیاست داخلی کشور مربوط می شود زیرا از نظر تسویه حساب حزب حاکم در مقابل جمهوریت، بسیار مهم است. البته از منظر سیاست خارجی هم مهم است. بیش از آنکه دیدگاه یونان در خصوص ایاصوفیه مهم باشد، دیدگاه و موضع گیری روسیه اهمیت دارد. زیرا همانطور که پیشتر اشاره کردیم میانه رو ترین راه حل موضوع مدیترانه شرقی از مسکو عبور می کند. اما اتخاذ چنین تصمیمی برای ایاصوفیه از سوی دولت آنکارا که نیاز به همکاری با مسکو دارد می تواند برای ترکیه مشکل ساز شود. زیرا همفکر بودن روسیه با یونان در خصوص ایاصوفیه موضوع مهمی است. تغییر کاربری ایاصوفیه آن هم در برهه ای از زمان که لازم است در مدیترانه شرقی مسکو را به سمت خود نزدیک کنیم از لحاظ تاکتیکی موفقیت آمیز نبوده است. *نحوه بازتاب اخبار مربوط به یونان در رسانه های ترکیه به چه شکلی است؟ هم رسانه های یونان و هم رسانه های ترکیه در این خصوص بیشتر با نگاهی ملی گرایانه اخبار را بازتاب می دهند. به نظرم در رسانه های هر دو کشور موضع گیری ها می تواند منطقی تر باشد که با توجه به منافع دو کشور مستثنی از نگاه امپریالیستی و در راستای توسعه روابط آتن و آنکارا صورت پذیرد. *هفته گذشته نیروی دریایی ترکیه در راستای آماده سازی برای اکتشاف منابع بالقوه هیدروکربن دستور انجام تحقیقات لرزه نگاری موسوم به «ناوتکس» را در آب‌های بین یونان و کرت صادر کرد. یونان نیز با ادعای اینکه ترکیه در حال ارسال ناوهای جنگی به آب های این کشور بوده است به ترکیه واکنش نشان داد. در پی این مسأله نیز روزنامه «بیلد» از تلاش مرکل جهت ممانعت از درگیری نظامی آنکارا و آتن خبر داد. آیا واقعاً ترکیه و یونان در مرز درگیری نظامی قرار گرفته اند؟ احتمال درگیری و یا جنگ میان ترکیه و یونان ضعیف است زیرا فارغ از نگاه ملی گرایانه شدید، دو کشور خوب می دانند که چنین برخورد نظامی به ضرر هر دو دولت خواهد بود. در صورت درگیری یونان پیروز نخواهد شد؛ در مقابل ترکیه نیز به علت شرایط بین المللی، برنده این درگیری نمی شود. از طرفی دیگر هر دو کشور از اعضای ناتو هستند. عواقب احتمالی جنگ ترکیه و یونان برای اردوگاه آتلانتیک بیشتر از آن چیزی هست که پیش بینی می شود. برای همین هم برلین و هم واشنگتن در صورت احتمال چنین رویدادی مانع آن خواهند شد.