زمینه گسترش همکاری ایران و عراق/ چرا عراق نیروگاه برق ندارد؟
زمینه گسترش همکاری‌های ایران و عراق می‌تواند از موضوعات اقتصادی و تجاری گرفته تا مسائل استراتژیک را در بر بگیرد.
فرید حائری: پس از سقوط رژیم بعث عراق، مجدداً روابط ایران و عراق به حالت عادی برگشت و روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این دو کشور قوت گرفت به طوری که در این روزها این دو کشور شریک اقتصادی مهم برای هم محسوب می‌شوند و عراق پس از چین دومین شریک اقتصادی ایران است.
ایران و عراق حدود یک هزار و ۵۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند و برخلاف مرز عراق و عربستان که اکثر آن از بیابان تشکیل شده، مرز عراق با ایران مرز بسیار مهمی محسوب می‌شود چراکه اکثریت جمعیت عراق در حاشیه مرزهای شرقی یعنی نزدیک به ایران زندگی می‌کنند.
بر همین اساس و ویژگی‌های منحصر به فرد ایران، الکاظمی پس از آنکه به سمت نخست وزیری عراق دست یافت در نخستین سفر خارجی خود به جمهوری اسلامی ایران سفر کرد که همین موضوع نشان می‌دهد که ایران چقدر برای کشور عراق پر اهمیت است. سفر دو روزه الکاظمی نشان داد که روابط ایران و عراق راهبردی و استراتژیک است و می‌تواند گسترش یابد.
عراق سال‌هاست که درگیر جنگ داخلی است و نزدیک به دو دهه است که حضور خودسرانه کشور آمریکا را تحمل می‌کند و تاکنون این توان را نداشته که این کشور را از خاک خود بیرون کند. آشوب‌های منطقه‌ای، حوادث تروریستی، دخالت‌های کشورهای بیگانه در فروش نفت، وجود بحران در شمال این کشور و همچنین دعواهای قومیتی عمده مشکلاتی هستند که عراق این روزها با آن دسته و پنجه نرم می‌کند و تاکنون هیچ راهکاری را برای این مشکلات پیدا نکرده است.
آن چیز مسلم است طبیعتاً دو کشور ایران و عراق نسبت به یکدیگر دارای برهم‌کنش استراتژیک هستند و شرکای اقتصادی خوبی برای هم به حساب می‌آیند. اقتصاد ایران به دلیل تحریم‌های ظالمانه آمریکا و نیز اقتصاد کشور عراق به‌خاطر اوضاع نامناسب داخلی و دخالت‌های بیجای آمریکا این روزها با مشکلات عدیده‌ای مواجه است و این دو کشور نیاز دارند در راستای تبادلات تجاری و اقتصادی با یکدیگر همکاری کنند.
الکاظمی در سفر به ایران نشان داد به دنبال افزایش تبادلات تجاری با ایران است اگرچه سران کشور عربستان و آمریکا بسیار تلاش کردند از سفر الکاظمی به ایران جلوگیری کنند ولی موفق نشدند.
یکی از مشکلات اصلی که عراق سال‌هاست با آن مواجه است و آمریکا اجازه نداده عراقی‌ها به این حوزه ورود کنند، کمبود نیروگاه برق در آن کشور است. این کشور به دلیل کمبود برق، نیاز مبرمی به واردات این صنعت دارد و تنها کشوری که در حال حاضر می‌تواند برق با قیمت مناسب در اختیار این کشور قرار دهد ایران است البته عراق هم به‌خاطر ارزان بودن انرژی در ایران، تمایل زیادی به ادامه خرید از این کشور همسایه دارد.
کشور عراق با گذشت ۱۷ سال پس از سقوط صدام حسین هنوز نتوانسته نیروگاهی در این کشور تاسیس کند و با اینکه تلاش‌های زیادی کرده با کشورهای چین، آلمان و ایران در خصوص تاسیس نیروگاه قرارداد امضا کند ولی آمریکا همواره مانع از این کار شده و امروزه عراق به وضعیتی دچار شده که توانایی تامین برق مورد نیاز اکثر شهرهای خود را ندارد و این همان چیزی است که آمریکایی‌ها در عراق به دنبال آن هستند و آن هم توقف مسیر توسعه‌ای عراق.
از سوی دیگر عراق بسیار تمایل دارد کالاهای صادراتی ایران همچون پوشاک، میوه و کالاهای صنعتی را خریداری کند چرا که هم مسافت این دو کشور بسیار کمتر از چین و ترکیه است و هم نیروی کار در ایران ارزان است و این دو دلیل بسیار برای عراق مقرون به صرفه است.
«محمدپارسا نجفی» کارشناس مسائل خاورمیانه در خصوص سفر نخست وزیر عراق به ایران عنوان کرد: دو موضوع مهم باعث شد سفر الکاظمی به ایران رقم بخورد. نخست حل مشکل مبادلات اقتصادی و تجاری که به خاطر تحریم آمریکا، پرداخت از سوی عراق با مشکل مواجه شده و موضوع دوم مشکلات امنیتی حاکم در منطقه است.
وی با بیان اینکه عمده بدهی عراق به ایران به خاطر واردات برق و گاز طبیعی است، گفت: عراق به دلیل تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران توانایی پرداخت بدهی‌های خود را ندارد و از سویی دیگر از آنجایی که ۹۰ درصد درآمد کشور عراق از فروش نفت خام است طبیعتاً این روزها اقتصاد عراق و توسعه عراق و زندگی مردم با مشکلات اساسی مواجه شده است و به‌شدت به دنبال واردات برق و کالاهای اساسی از ایران است.
این کارشناس مسائل خاورمیانه با تاکید بر اینکه دو کشور عراق و ایران می‌توانند در این روزها به اقتصاد یکدیگر کمک کنند، گفت: در این سفر احتمالاً سران دو کشور برای افزایش روابط تجاری به میزان ۲۰ میلیارد دلار چراغ سبز نشان داده‌اند و اگر این میزان رقم بخورد حلال بسیاری از مشکلات اقتصادی این دو کشور خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه دولت الکاظمی می‌تواند با افزایش حجم تبادلات تجاری با ایران، به کاهش فروش قیمت نفت و مشکلات اقتصادی و بیکاری مردم عراق غلبه کند، ابراز کرد: عراق از طریق ایران می‌تواند محصولات صادراتی خود را به شرق و مرکز آسیا ارسال کند و از سوی دیگر ایران نیز می‌تواند از طریق خاک عراق به بازارهای سوریه، لبنان و مدیترانه دست پیدا کند که اگر این اتفاق بیافتد قطعاً حجم مبدلات تجاری این دو کشور به فراتر از ۲۰ میلیارد دلار خواهد رسید. البته باید اشاره کرد که آمریکایی‌ها همواره در تلاش هستند که خطوط مواصلاتی ایران، عراق، سوریه و دریای مدیترانه برقرار نشود و اصلاً حضور آمریکا در منطقه به‌خاطر همین موضوع است. به این دلیل است که گذرگاه‌های بوکمال، التنف و القائم همواره توسط آمریکایی‌ها نا امن می‌شود. ارتباط کشورهای غرب آسیا با یکدیگر اوضاع اقتصادی این کشورها را بهبود می‌بخشد و آمریکا به هیچ‌وجه نمی‌خواهد این اتفاق انجام شود.
امروزه عراق تمایل بسیار زیادی برای افزایش ارتباطات با جمهوری اسلامی ایران دارد و تمایل دارد همکاری این دو کشور افزایش یابد. ایران به عنوان کشوری همسایه و دوست همواره به حل مشکلات داخلی و اقتصادی عراق کمک کرده است؛ اگرچه عربستان و آمریکا در تلاش هستند تا میان دو کشور اختلاف افکنی کنند.
