11 سپتامبر و حقیقت جنگهای عراق و افغانستان
فرزانه دانایی
نسل جدیدی در جهان وجود دارند که در زمان وقوع حادثه 11 سپتامبر به وجود نیامده بودند و در دنیایی زیستهاند که با دنیای قبل از این حادثه تفاوت بسیار زیادی داشته است. این افراد نمیدانند تا پیشازاین برای سوار شدن به هواپیما و یا مسافرت به سمت آمریکا، نیازی به این همه ناظر و نگهبانی و جستجو در فرودگاهها نبود. آنها نمیدانند که تا پیش از 11 سپتامبر میتوانستی درحالیکه کفش به پا داری از گیت فرودگاه رد شوی و هنوز هم نمیدانند چرا در برخی از موقعیتها در هواپیماهایی که به سمت آمریکا میرود اجازه به همراه داشتن لب تاپها، گوشیها و یا وسایل الکترونیکی با صفحه نمایش بالای 6 اینچ را نداری.
به یادآوردن فضای امنیتی قبل از حادثه 11 سپتامبر سال 2001 برای بسیاری از مردم جهان و بهخصوص مردم کشورهای حوزه غرب آسیا، که در آن زمان حضور داشتهاند حالا کمی سخت شده است. دقیقاً 19 سال از این حادثه میگذرد و حالا مردم منطقه هر وقت سوار بر هواپیما میشوند، مراقبند که کلماتی که از دهانشان خارج میشود و یا نوع پوشششان منجر به بازداشتشان در هواپیما نشود. یا زمانی که در جوامع غربی حضور دارند، مواظبند کاری نکنند که باعث عصبانیت افراد شده و یا آنها را تروریست خطاب کنند. منطقه غرب آسیا حالا بعد از 19 سال، دیگر آن چهرهای که تا پیشازاین حادثه داشت را ندارد؛ گرچه برخی از حکام دیکتاتور منطقه و یا تروریستها کشورهایی مانند عراق و افغانستان را ترک کردهاند اما اوضاع امنیتی و تندرویهای سیاسی و عقیدتی هنوز هم معضل و مشکل اصلی جوامع مسلمان در این منطقه است. گرچه حکام تمامیتخواه از این کشورها رفتهاند اما جای آنها با مزدوران بینالمللی و سربازان آمریکایی پر شده است که حالا بعد از 19 سال برای خروج از کشورشان از آنها باج میگیرند و هنوز هم تهدیدشان میکنند.
اگر بخواهیم حادثه 11 سپتامبر و تبعات بعدی آن را برای نسل جدیدی که در منطقه ما به دنیا آمدهاند توضیح دهیم، به آنها چه باید بگوییم و از چه خاطراتی تعریف کنیم؟ در داخل آمریکا فیلمها و مستندهای بسیاری در خصوص این حادثه ساختهشده و در هرکدام از آنها به سؤالات و ابهامات و گاهی اوقات نظریههای توطئه موجود در این خصوص پاسخ داده شده است اما زمانی که کار به روایت داخلی میکشد، کشورهای منطقه ضعیفتر از آن بودهاند که بتوانند این حادثه را با نگاه خود تعریف کنند و به همین دلیل است که روایت، روایت رسمی هالیوودی و مستندهای آمریکایی شده است.در این مطلب به تعدادی از فیلمها و مستندهایی اشاره شده که گرچه هنوز هم روایت آمریکایی از این حادثه را دارند اما سعی کردهاند به سؤالات مختلف در این خصوص پاسخ دهند:
1- فارینهایت 11/9
این مستند یکی از معروفترین و مهمترین مستندها در خصوص حادثه 11 سپتامبر و نوع برخورد دولت جورج بوش پسر با این حادثه است. مایکل مور، کارگردان آمریکایی این مستند علاوه بر انتقاد از دولت بوش به دلیل نوع مدیریت حادثه 11 سپتامبر، به روابط عجیب و شگفتانگیز خانواده بنلادن با دولت بوش پرداخته و به این سؤال پرداخته است که این روابط تا چه حد در وقوع این حادثه و حملات بعدی دولت بوش به افغانستان و عراق ربط پیدا میکند. مور در سال 2003 که هنوز گزارش این عملیات تروریستی بهصورت کامل منتشر نشده بود، از احتمال دست داشتن دولت سعودی در این حوادث خبر داد.
2- برجهای فریب؛ پوشش رسانهای حادثه 11 سپتامبر
همواره نظریههای متفاوتی در خصوص علل و ریشههای حادثه 11 سپتامبر و درعینحال نوع اقدامات صورت گرفته در این خصوص وجود داشته است. برخی از تحلیلگران در آمریکا که تعدادشان هم کم نیست، اعتقاد دارند که حوادث 11 سپتامبر کار عناصر داخلی در سیستم حاکمیتی آمریکا است. آنها اعتقاد دارند مأموران سازمان سیا و عاملان اطلاعاتی آمریکا که در بسیاری از رسانهها، از جمله روزنامهها، رادیو و تلویزیون و حتی صنعت انتشارات حضور دارند، بهخوبی توانستند بعدازاین حادثه، آن را به گردن عوامل خارجی بیندازند اما در اصل این خود سیا بود که حملات تروریستی به برجهای دوقلو در 11 سپتامبر را هدایت کرد. مستند برجهای فریب، سعی دارد با استفاده از نظرات و تحلیلها گزارشهایی که در رسانههای مستقل و به دور از رسانههای جریان اصلی آمریکا تهیه شده است، به این پرسش پاسخ دهد که چرا بسیاری از سؤالات مردم و رسانههای مستقل درباره ریشههای حوادث 11 سپتامبر همچنان بدون پاسخ باقی مانده است.
3-یازده سپتامبر و عملیات پرچم دروغین
اولین اقدام دولت بوش بعد از شکل گرفتن حوادث 11 سپتامبر، فراخوان دادن به دنیا برای حمله افغانستان به بهانه مبارزه با گروه تروریستی القاعده بود. او در سخنرانی معروف خود بعدازاین حوادث بیان کرد: «دنیا بعد از حادثه 11 سپتامبر تغییر کرده است و این تغییر به این خاطر است که ما دیگر در امنیت به سر نمیبریم.» بعدازاین سخنرانی بود که آمریکا بر اساس اسنادی که هرگز به دست نیامد، افغانستان و عراق را مسئول این اقدامات تروریستی خواندند و به این دو کشور حمله کردند. اما از این گروه در رسانههای آمریکایی تا آن زمان خبری خاصی نبود و بعد بهیکباره بهعنوان دشمن شماره یک آمریکا از آنها رونمایی شد. برخی از تحلیلگران از این اقدام بهعنوان «عملیات پرچم دروغین» یاد میکنند و بیان میکنند که حملات 11 سپتامبر به بهانهای در دست دولت آمریکا برای حمله به کشورهای دیگر و از جمله افغانستان و عراق شد. این مستند بر ناهماهنگی و دروغهایی تکیه دارد که دولت آمریکا برای توجیه کردن حمله به افغانستان و عراق به کار برد.
4- قدرت کابوسها
این سریال سه قسمتی مستند درباره استفاده از «ترس» در فضای سیاسی کشورهای مختلف است. این مستند نشانمی دهد که چطور دولت آمریکا با استفاده از فضای ترس و ابهام به وجود آمده پس از اتفاقات 11 سپتامبر، به سمت استفاده کردن از این ترس برای حمله به افغانستان و عراق رفت.
5- جنگی که نمیبینی
در این مستند که در سال 2010 تولید شده، به تبلیغات و پروپاگاندای سیاسی در خصوص جنگ پرداخته شده است. در این مستند نشان داده میشود که چطور دولت آمریکا با دستکاری حقایق به سمت جنگ با افغانستان و عراق رفت و چطور رسانههای جهان مغلوب این فضاسازی شدند.
6- دبلیو
فیلم دبلیو (W) به زندگی جورج بوش پسر و درعینحال سیاستهای او بعد از 11 سپتامبر و نوع برنامهریزیهای دولت او برای سندسازی جهت توجیه حمله به عراق میپردازد.
7- سرجیو
این فیلم، جدیدترین فیلم آمریکایی در سال 2020 در خصوص روزها و ماههای ابتدایی حضور آمریکا در عراق است. در این فیلم که به زندگی سرجیو ویرا دوملو، نماینده سازمان ملل در بغداد در ماههای ابتدایی حضور آمریکا در عراق و تعیین پل برمر بهعنوان رئیس حکومت ائتلاف موقت عراق میپردازد و نشان میدهد که نیروهای آمریکایی در طول جنگ و پسازآن چطور با مردم عراق و حتی نمایندگان سازمان ملل برخورد کرده و چطور دوباره برنامههای بازجویی و شکنجه در زندان ابوغریب را راهاندازی کردند.