علل و اهداف تخلیه پایگاه‌های نظامی ترکیه در اطراف ادلب
در شرایطی که ترکیه از اجرای تعهدات خود ناتوان بوده گفته می‌شود روسیه از دادن تضمین‌های امنیتی مورد انتظار آنکارا برای پایگاه‌های نظامی‌اش در منطقه خودداری کرده است. لذا می توان گفت که خروج ترکیه از مورک احتمالاً تلاشی برای محافظت از نیروهای نظامی‌اش در صورت درگیری مجدد با ارتش سوریه است
بر اساس اعلام رسانه‌ها نیروهای ترکیه، روز دوشنبه، دوم نوامبر بزرگترین پایگاه حضور نظامی خود واقع درحومه شمالی استان «حماه» با نام پایگاه مورک تخلیه کرده است.
خبرگزاری آلمان به نقل از منابع آگاه محلی در شهرک مورک نوشت: ده‌ها خودروی نظامی و کامیون حامل تجهیزات لجستیکی و تیر‌های سیمانی بامداد امروز، به طور کامل پایگاه نظامی مورک در استان حماه را ترک کردند. این پایگاه بیش از یک سال است که در محاصره نیروهای ارتش سوریه قرار دارد.
هنوز مشخص نیست که ترکیه چند پایگاه را تخلیه می کند. پایگاه مورک ، یکی از 12 ایستگاه رصد ترکیه در منطقه است که برای نظارت بر آتش بس شکننده ادلب تأسیس شده بود . اما اکنون این پرسش مطرح است که ترکیه از این اقدام چه اهدافی را دنبال می‌کند و چه معنایی می تواند در معادلات تحولات سوریه داشته باشد؟
پایگاه مورک به همراه چندین پایگاه نظارتی دیگر ترکیه که در سال 2018 تاسیس شده اند از فوریه 2020 که ارتش سوریه موفق شد پیشروی های گسترده ای به سوی استان ادلب به عنوان آخرین پایگاه حضور تروریست‌ها و مخالفان مسلح در سوریه داشته باشد تحت محاصره نیروهای دولت مرکزی درآمد و عملاً دیگر هدف اصلی و ماهیت وجودی خود را برای نظارت بر نقض آتش بس از دست داده اند و تنها توافقات و تضمین‌های امنیتی روسیه به ترک‌ها اجازه تصرف این پایگاه‌ها را به ارتش سوریه نداده بود.
پس از حملات ارتش سوریه برای آزادسازی مناطق اطراف ادلب در بهار امسال، هشت پست نظارتی ترکیه در شیخ عقیل ، آنادان ، راشدین ، العیس ، تل توقان ، سورمان ، آریما و مورک - باقی ماند و نه پایگاه دیگر محاصره شدند.
ترکیه بر اساس توافقی که با روسیه کرده بود متعهد شده بود که گروه‌‌های تروریستی اعلام شده از سوی سازمان ملل را خلع سلاح و سلاح‌های سنگین را از مناطق کاهش تنش خارج کند. بر اساس توافقات جدید آتش بس نیز نیروهای روسیه و ترکیه قصد داشتند یک راهرو امنیتی در دو طرف بزرگراه M4 ایجاد کنند و دو طرف توافق کردند که گشت های مشترکی را در جاده انجام دهند.
اما ترکیه همواره در اجرای تعهدات خود تعلل و فروگزاری کرده است به صورتی که روس ها برای اعلام نارضایتی از عملکرد ترکیه در پنج ماموریت آخر که در 15 مارس و 25 آگوست برگزار شد حضور پیدا نکرد. در مذاکرات نظامی 16 سپتامبر در آنکارا طرف روسی خواستار خروج ترکیه از پست‌های نظارتی و کاهش حضور نظامی خود در سایر نقاط و عمل به تعهدات خود برای دور کردن گروه های تروریستی از بزرگراه M4 گردید. در این شرایط گفته شده که روسیه از دادن تضمین‌های امنیتی مورد انتظار آنکارا برای پایگاه‌های نظامی‌اش در منطقه خودداری کرده است. لذا می توان گفت که خروج ترکیه از مورک احتمالاً تلاشی برای محافظت از نیروهای نظامی‌اش در صورت درگیری مجدد با ارتش سوریه است.
نگرانی و ترس ترکیه از نداشتن تضمین‌های امنیتی روسیه وقتی بیشتر می شود که در ماه‌های اخیر یک سلسله از اعتراضات مردمی در ادلب علیه ادامه حضور نظامی ترکیه منطقه شکل گرفته است.
از طرف دیگر درگیر شدن آنکارا با کشورهای اروپایی بر سر منابع زیرزمینی و اکتشافات در مدیترانه که منجر به افزایش فشار دیپلماتیک بروکسل علیه اقدامات ترکیه در سوریه شده است می تواند در تغییر تاکتیک نظامی ترکیه مؤثر بوده باشد.
در ماه آگوست ، 68 عضو پارلمان اروپا از ارتش ترکیه و نیروهای نیابتی آن خواستند "تا اشغال غیرقانونی " در شمال سوریه را پایان داده و در نامه ای به شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد لزوم عقب نشینی آنکارا از منطقه را پیگری کردند. امضا کنندگان خواستار پایان دادن به حمایت‌های سیاسی ، اقتصادی و نظامی دولت ترکیه از همه گروه هایی شدند که در "نقض سیستماتیک حقوق بشر" نقش دارند.
موضعی که یکبار دیگر در سفر ماه گذشته وزیر خارجه سوئد به آنکارا مطرح شد که خوستار خروج ترکیه از شمال سوریه شد.
از طرف دیگر باید توجه داشت که خروج از پست‌های نظارتی به هیچ عنوان تأثیری ملموسی بر کاهش حضور نظامی ترکیه در مناطق شمالی و شمال غرب سوریه نداشته و کاملاً برعکس استقرار ارتش ترکیه در منطقه افزایش یافته است. همزمان با عقب نشینی کاروان 170 خودرویی که از مورک به منطقه جبل الزویه عقب نشینی کرد ، یک کاروان تانک و سایر وسایل نقلیه نظامی از استان مرزی هاتای به سوی ادلب حرکت کردند و نیروهای ترکیه یک پایگاه جدید در روستای کوکین ایجاد کردند. در جبل الزویه و در روستای کراته در جنوب ادلب مستقر شدند. بنابراین انتظار هیچ نوع عقب نشینی بزرگ ترکیه وجود ندارد. بر اساس اعلام رویترز ترکیه بین 10،000 تا 15،000 نظامی خود را در شمال غربی سوریه نگه می دارد.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه همچنان مصمم به ایجاد کمربند امنیتی با عمق حداکثر 40 کیلومتر (25 مایل) در امتداد مرز است چنانکه در 7 اکتبر ، پارلمان ترکیه مجوز عملیات نظامی فرامرزی را برای یک سال دیگر تمدید کرد. در حال حاضر این کمربند امنیتی از ادلب و عفرین تا جرابلس کشیده شده ، اما در کوبانی قطع می شود. از این رو می توان انتظار داشت اتصال این دو نوار در کوبانی اکنون هدف اصلی ترکیه است. در این راستا ارتش ترکیه در اکتبر 2019 منطقه بین تل ابیض و راس العین در شرق کوبانی را تحت کنترل خود گرفت.
در این شرایط به نظر می‌رسد در حالی که روسیه و دمشق سعی می‌کنند فشار بر ترکیه را برای عقب‌نشینی به مناطق شمالی ادامه دهند تخلیه پست‌های نظارتی توسط ترکیه را باید نشانه ای از تضعیف بیشتر همکاری‌های بین ترکیه و روسیه در سوریه دانست بویژه که ترکیه آتش افروزی در بحران قره باغ که برخلاف منافع روسیه می‌باشد را در دستور کار قرار داده است.
