ابعاد فروپاشی آمریکا در عراق چگونه خواهد بود؟
بایدن باید عراق را در راس مسائل خاورمیانه در سیاست خارجی خود قرار دهد. عراق دوران خطیری را تجربه می کند و آن سر برآوردن دوباره داعش و احتمال تبدیل شدن عراق به کشوری از هم فروپاشیده است. اگر شیرازه امور عراق از هم بپاشد، امنیت ملی همسایگان عرب این کشور به خطر خواهد افتاد.
جو بایدن، رئیس جمهوری جدید امریکا و شماری از مقامات دولت وی به نوعی در ایجاد مصائب کنونی مردم عراق نقش داشته اند و لازم است که اشتباهات گذشته خود را جبران کنند. بایدن در سال 2002 رئیس کمیته روابط خارجی سنا بود و به جورج بوش، رئیس جمهوری وقت امریکا مجوز داد تا به عراق حمله کند. بایدن در مقام معاون اوباما در روی کار آمدن نوری المالکی نیز نقش داشته است.
دولت اوباما کار چندانی برای مقابله با دخالت ایران در امور داخلی عراق انجام نداد و فقط پس از آنکه داعش یک سوم خاک عراق را به تصرف خود درآورد، به دخالت نظامی در قالب ائتلاف بین المللی برای شکست دادن داعش مبادرت کرد. شگفت آور اینکه در آن زمان نیروهای آمریکای در کنار شبه نظامیان الحشد الشعبی مورد حمایت ایران و تحت فرماندهی ژنرال قاسم سلیمانی علیه داعش به نبرد پرداختند. زمانی که داعش سرکوب شد اوباما دست روی دست گذاشت و اجازه داد تا نظامیان مسلح هوادار ایران به بازیگری قدرتمند در صحنه سیاسی عراق تبدیل شوند.
دونالد ترامپ یک هدف بیشتر نداشت و آن خارج ساختن نیروهای امریکایی از عراق و افغانستان و کاهش دادن وابستگی آمریکا به خاورمیانه. در پایان زمامداری ترامپ شمار نیروهای آمریکایی در عراق به 2500 نفر کاهش یافت. این کاهش نیروها زمانی صورت گرفت که مصطفی کاظمی در پی قیام همگانی در عراق روی کار آمده بود و ترور قاسم سلیمانی و ابو مهدی المهندس اوضاع را برای نخست وزیر جدید عراق پیچیده تر کرد.
می توان گفت دولت ترامپ به عراق به عنوان بخشی از رویارویی خود با ایران نگاه می کرد اما واقعیت به شدت با این نگرش تفاوت دارد. یک روز پس از ادای سوگند بایدن، بغداد شاهد دو حمله انتحاری بود، حملاتی که شبیه آن در خلال سه سال گذشته، روی نداده بود. داعش مسئولیت این حملات را که بیش از 30 کشته و 100 کشته برجای گذاشت بر عهده گرفت. دو روز بعد از این حملات انتحاری، در کمین نیروهای داعش در شمال بغداد 11 نفر از نیروهای شبه نظامی حشد الشعبی کشته شدند. پیام این حملات روشن بود: داعش بازمی گردد.
بایدن در مبارزات انتخاباتی خود تقریبا هیچ اشاره ای به عراق نکرد. هم وزیر امور خارجه و هم وزیر دفاع دولت بایدن به خوبی از مسائل عراق آگاهند اما مشخص نیست که بایدن چه رویکردی درباره عراق در پیش خواهد گرفت.
در روزهای اخیر، گروه های مسلح هوادار ایران هم به سوی سفارت آمریکا در بغداد و هم پایگاه های محل استقرار نیروهای امریکا در این کشور راکت شلیک کرده اند. دولت ترامپ در روزهای پایانی خود تهدید می کرد که سفارت خود را در بغداد تعطیل خواهد کرد که در صورت تحقق این تهدید، اشتباه بسیار بزرگی به شمار می رفت.
بایدن باید عراق را در راس مسائل خاورمیانه در سیاست خارجی خود قرار دهد. عراق دوران خطیری را تجربه می کند و آن سر برآوردن دوباره داعش، نفوذ روز افزون ایران و احتمال تبدیل شدن عراق به کشوری از هم فروپاشیده است. اگر شیرازه امور عراق از هم بپاشد، امنیت ملی همسایگان عرب این کشور به خطر خواهد افتاد.
مشکلات عراق را نمی توان بدون حل بحران سوریه، پایان دادن به دست اندازی های ترکیه به شمال عراق و مقابله با تلاش ایران برای بیرون راندن نیروهای آمریکا از عراق، برطرف ساخت. دولت آمریکا نباید رویارویی خود با ایران را با مشکلات فراوان داخلی عراق پیوند دهد. درست است که نفوذ فزاینده ایران در عراق چالش بزرگی است اما مسائل و مشکلات دیگری در پیش روی دولت عراق وجود دارد که باید حل و فصل شوند. مصطفی کاظمی تلاش می کند برای مقابله با نفوذ ایران نهادهای امنیتی کشور را تجدید سازمان دهد اما اکنون با خطر تازه ای روبه رو است و آن ظهور دوباره داعش است. نخست وزیر عراق به همراه برهم صالح، رئیس جمهوری این کشور تلاش می کنند تا مسیری عاری از فرقه گرایی در پیش گیرند و دولتی مترقی در عراق را به وجود آورند و از هم اکنون با تدابیری که اتخاذ کرده اند، خشم شبه نظامیان هوادار ایران را بر انگیخته اند.
در حالیکه بایدن و همکارانش توجه خود را روی برنامه هسته ای ایران متمرکز ساخته اند لازم است تا نگاهی نیز به تحولات عراق داشته باشند. همسایگان عرب عراق نیز باید از هیچ کمکی به کاظمی دریغ نورزند چون فروپاشی عراق به فاجعه ای برای منطقه خواهد انجامید.
